Fantastyka to dziedzina literatury, w której autorzy tworzą często nieprawdopodobne światy, w których istnieją inne rasy, panują inne prawa, itd. Nie oznacza to jednak, że są zupełnie oderwane od tradycji literackiej dzieł realistycznych. Wręcz przeciwnie – specyfika literatury fantastycznej daje bardzo duże pole do wykorzystywania istniejących już motywów literackich. Oto najważniejsze z tych, które pojawiły się w klasycznej już powieści Johna Ronalda Ruela Tolkiena pt. Hobbit, czyli tam i z powrotem.
Spis treści
Motyw drogi
Podróż, w którą wyruszają główni bohaterowie to zdecydowanie główny wątek powieści. Krasnoludy pod wodzą Thorina Dębowej Tarczy, z towarzyszeniem Gandalfa oraz Bilbo Bagginsa, maszerują w kierunku Samotnej Góry – starożytnej siedziby krasnoludzkiej, z której ta szlachetna rasa została jakiś czas temu wygnana przez straszliwego smoka Smauga. Ich zadaniem jest zabicie bestii, odzyskanie Samotnej Góry, a także bogactw swoich przodków, które również zagrabił smok. Cel jest oczywiście ważny, lecz równie istotne jest to, co dzieje się po drodze. Bohaterowie bowiem mają mnóstwo przygód, natrafiają zarówno na istoty przyjazne, jak i zdecydowanie wrogie, zmieniają się, przechodzą razem trudne chwile, poświęcają się. Wszystko to się dzieje właśnie w drodze.
Motyw władzy
To motyw bardzo szeroko poruszany w Hobbicie. Mamy tu do czynienia z wieloma władcami i tylomaż podejściami do rządzenia. Thorin jest potomkiem władców krasnoludzkich i zmycie hańby ze swojej rasy staje się dla niego osobistym celem. Ma swoje ułomności, jednak ostatecznie jest w stanie oddać życie za sprawę. Jeszcze szlachetniejszy wydaje się Bard, człowiek, który pragnie zabić (i w końcu zabija) smoka, który wygnał jego przodków z krainy Dal. Jest to człowiek skromny, który nie pragnie orderów ani zaszczytów, jednak jego ofiarność zostaje nagrodzona właśnie w ten sposób. Zupełnie inny jest Władca Miasta na Jeziorze, który jest wręcz antywzorem. Jest tchórzliwy, chciwy i kierują nim bardzo niskie pobudki. Nie nadaje się do rządzenia, jest manipulatorem.
Motyw walki dobra ze złem
To najbardziej oczywisty motyw, jeśli chodzi o literaturę fantastyczną. Siły dobra reprezentowane są w Hobbicie m.in. przez krasnoludy, elfy, Gandalfa, Bilbo Bagginsa, Barda, większość ludzi. Po stronie zła stoją natomiast gobliny i straszliwy smok Smaug.
Motyw magicznego pierścienia
To motyw, który zostaje w Hobbicie zarysowany, by rozkwitnąć w pełni w epickiej trylogii pt. Władca Pierścieni. Pierścień umożliwia użytkownikowi stanie się niewidzialnym, ale im częściej się go używa, tym mocniej jest się od niego uzależnionym, co w końcu może prowadzić do obłędu, czego przykładem jest Gollum. Bilbo wykrada mu pierścień, dzięki czemu jest w stanie parokrotnie uratować swoich przyjaciół.
Motyw przemiany głównego bohatera
Główny bohater, którym jest oczywiście hobbit Bilbo Baggins, na początku historii jest przeciętnym przedstawicielem swojej rasy, który uwielbia swój dom, wygodne życie i absolutnie nie ma ochoty na wielkie podróże i niebezpieczne przygody. Wydaje się też dość tchórzliwy i niezdolny do wyjścia poza swoją strefę komfortu. Zostaje jednak wplątany w dziejowe wydarzenia, które będą miały wpływ na kształt całego Śródziemia. W czasie wyprawy wielokrotnie jest postawiony w sytuacjach ekstremalnych, które będą wymagały od niego wzniesienia się ponad własne słabości i lęki. Bilbo zda ten egzamin, a przy tym uda mu się zachować dobre cechy, które były w nim wcześniej – skromność i umiłowanie życia w spokoju.
Motyw odwagi, lojalności, poświęcenia i przyjaźni
Powyższe cechy są reprezentowane przez wielu bohaterów, ale równie wielu niestety wydaje się w ogóle nie wiedzieć o ich istnieniu. W Hobbicie mamy do czynienia zarówno z postaciami, które są bardzo szlachetne (Bilbo Baggins, Elrond, Gandalf, Thorin Dębowa Tarcza, Bard), jak i z takimi, które o lojalności czy uczciwości nigdy nie słyszały (Władca Miasta na Jeziorze, Smaug, gobliny, itp.). Przy okazji możemy zaobserwować, jak wartościowe są te pierwsze postaci i ich postawy. To pozytywni bohaterowie wygrywają, choć niestety wielu z nich płaci za to ogromną, najwyższą cenę.