Analiza czy interpretacja porównawcza to zabieg służący najczęściej antropologom kultury do szukania zbieżności (lub rozbieżności o specyficznym znaczeniu) w dziełach pochodzących z różnych dziedzin kultury, np. książki z jej ekranizacją filmową, obrazu z jego literacką ekfrazą, itp. Jako ćwiczenie przygotowawcze do pisania takich prac, stosuje się interpretacje porównawcze dwóch dzieł tego samego gatunku, połączonych np. tematyką lub budową. Na pozór napisanie takiej analizy wydaje się rzeczą skomplikowaną, ale kiedy zapamięta się kilka elementów, na które trzeba zwrócić uwagę, nie jest to wcale trudne.
Spis treści
Zanim zaczniesz interpretację porównawczą – informacje wstępne
Na początku pracy należy określić to, z jakiego rodzaju tekstami mamy do czynienia oraz to, na jakiej płaszczyźnie są one ze sobą zbieżne, pod jakim kątem będziemy je analizować. Warto zwrócić uwagę na autorów, na to, czy żyli w tych samych czasach czy wręcz przeciwnie, dobrze jest umiejscowić oba teksty w odpowiednim kontekście historycznoliterackim, tj. – w miarę możliwości i wiedzy – opisać okoliczności, w których powstawały.
Tytuły
Tytuł dzieła zawsze jest znaczący, nawet w przypadku (zdarzającym się często w tekstach lirycznych), kiedy zamiast tytułu pojawia się jego brak. W tym miejscu zastanów się nad relacją obu tytułów wobec tekstów i wobec siebie nawzajem. Zwróć też uwagę na to, czy tekst posiada motto lub dedykację – każdy z tych elementów ma znaczenie!
Konstrukcja tekstów
W tym miejscu skup się na tym, jak wyglądają porównywane teksty. Jeżeli są to wiersze – przyrównaj do siebie ich kompozycję (stroficzna/stychiczna/nieregularna), jeśli zaś masz do czynienia z prozą, zauważ czy tekst jest bardziej opisowy czy posługuje się dużą ilością dialogów.
Bohaterowie i świat przedstawiony
W dalszej kolejności musisz zestawić ze sobą bohaterów (podmioty liryczne) oraz świat przedstawiony (sytuację liryczną), w jakim występują. Zadaj sobie pytania: czy akcja dzieje się w czasach, w których żył autor? Czy opisał on prawdziwe wydarzenia czy stworzył fikcję literacką? A może dany fragment jest fantastyczną wizją przyszłości? Dlaczego akurat takich środków użyto? Co autor chciał tym osiągnąć?
Środki stylistyczne
Zadaj sobie pytanie nie tylko o to, jaka jest dosłowna i metaforyczna treść porównywanych utworów, lecz także jakimi sposobami posłużyli się ich autorzy, by przekazać je odbiorcy. Czy ich styl jest skomplikowany, metaforyczny, oniryczny, wymagający szerokiej wiedzy z zakresu historii kultury lub sztuki? A może odwrotnie – jest prosty, wręcz banalny i właśnie ową prostotą zwraca na siebie uwagę? Koniecznie poprzyj swoje zdanie nazwami konkretnych środków stylistycznych, a do ich zilustrowania najlepiej użyj cytatów!
Interpretacja
Napisz, jakie jest przesłanie porównywanych utworów i uzasadnij swoje zdanie. Jakie znalazłeś w nich podobieństwa? Jakie różnice? Których jest więcej? Dlaczego? Uwzględnij ogólny sens tekstów i określ ich funkcje (to, z jakim zamiarem zostały stworzone, co chciano nimi osiągnąć, czy to się udało?).
Własne zdanie
Pod koniec pracy możesz wyrazić swoją własną opinię na temat tego, co Twoim zdaniem najbardziej rzuca się w oczy przy zestawieniu tych dwóch konkretnych tekstów. Zastanów się, jakie emocje w Tobie obudziły. Który podobał Ci się bardziej? Dlaczego? To również miejsce na Twoje obserwacje, które wychodzą poza schemat dotychczasowych punktów.
Podsumowanie
W trzech lub czterech zdaniach wyraź wnioski, do których doszedłeś po zakończeniu pracy na tekstami.