Opis śmierci w utworze „Rozmowa mistrza Polikarpa ze Śmiercią”

Autor: Grzegorz Paczkowski

Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią to utwór, który pozwala nam dowiedzieć się, jakie stereotypy na temat śmierci dominowały w czasach, gdy rzeczywiście mogła ona spotkać człowieka na każdym kroku. Zacznijmy od rzeczy najprostszej – wyglądu. Śmierć w poemacie wyobrażona została jako postać kobieca o ciele będącym w zaawansowanym stopniu rozkładu. Ma pożółkłą skórę, bladą i wychudłą twarz, nie ma nosa ani zębów, a z oczu kapie jej krew. W ręku dzierży swój nieodzowny atrybut – kosę, której nie chce odłożyć ani na chwilę. 

Pod względem „charakterologicznym” (jeśli w ogóle można o czymś takim mówić w przypadku fizycznej postaci Śmierci) jest ona przedstawiona w sposób zaskakująco niewspółmierny z w przerażającą aparycją. W sposób wręcz ludzki. Na początku rozmowy stara się uspokoić Polikarpa, mówi mu, że nie ma się czego obawiać, ponieważ tym razem jeszcze nie przyszła po niego. Potrafi nią targnąć złość i rozdrażnienie, kiedy pytania Mistrza są przesadnie naiwne. Wreszcie zdradza zdolność do czerpania satysfakcji, co również jest cechą zbliżającą ją do człowieka, chociaż w je przypadku jest to satysfakcja z wykonywanego zawodu, czyli z odbierania ludziom życia. 

Wreszcie dochodzimy do kwestii najważniejszej, czyli metafizycznej. Śmierć opowiada jak wygląda jej działalność na ziemi. Poczęta i zrodzona została w wyniku sprzeniewierzenia się Adama i Ewy boskim zakazom i skosztowania owocu z Drzewa Poznania Dobrego i Złego. Od tamtej pory Śmierć pracuje nieustannie, choć w swojej pracy pozostaje tylko wykonawczynią – to Bóg decyduje kogo i w jakim momencie ma zabrać. Śmierć jest sprawiedliwa, w końcu zabierze ze sobą każdego niezależnie od weku, płci, wyznania, statusu społecznego i innych czynników. Polikarpowi zdradza jednak dodatkowo, że więcej przyjemności sprawia jej pogoń za grzesznikami i odprowadzanie ich do piekła. Śmierć zdradza również, że w momencie, kiedy dotknie już wszystkich ludzi i na ziemi nie pozostanie ani jeden żywy człowiek, ona po prostu zniknie, nie będzie już do niczego potrzebna. 

Śmierć w Rozmowie… jest przedstawiona w sposób groteskowy, zadaniem utworu było zdecydowanie przewalczenie paraliżującego strachu przed nieznaną siłą, która kończy życie każdego człowieka. W tym przypadku Śmierć jawi się nie jako bezrozumny żywioł mogący dosięgnąć nas bez powodu, lecz jako istota, która doskonale wie, co robi, w dodatku działa w zgodzie ze ściśle określonym planem samego Boga. Jeśli zaś żyjemy w zgodzie z jego nauką, nie mamy się czego obawiać. 

Dodaj komentarz