Tango – konflikt pokoleń w utworze

Autor: Grzegorz Paczkowski

Tango Sławomira Mrożka to jeden z tych utworów, które w bardzo bezpośredni sposób dotykają problemu konfliktu pokoleń. Motyw ten występuje w wielu dziełach, w tym jednak przypadku staje się on wątkiem głównym, w dodatku jest ujęty w bardzo specyficzny, charakterystyczny dla Mrożka, groteskowy sposób. 

Konflikt pokoleń to termin określający pewien charakterystyczny zestaw różnic, jakie zachodzą pomiędzy przedstawicielami poszczególnych generacji. Związane jest to ze znajdowaniem się np. rodziców i dzieci na różnych stopniach rozwoju psychofizycznego. Starsi są najczęściej bardziej ostrożni, zachowawczy, więcej uwagi poświęcają bezpieczeństwu, są bardziej skłonni do refleksji. Młodzież, pełna sił witalnych, pragnie przeważnie czerpać z życia pełnymi garściami, przełamywać granice i badać kształt własnej wolności, nawet jeśli miałoby to być niekiedy brawurowe lub niebezpieczne. Na tym tle więc dochodzi do wielu spięć i nieporozumień, które zwykło nazywać się właśnie „konfliktem pokoleń”. 

Sławomir Mrożek  postanowił przyjrzeć się sytuacji, w której te stereotypy zostałyby odwrócone. W Tangu bowiem to Artur, przedstawiciel najmłodszego pokolenia, jest człowiekiem bardziej stonowanym, odpowiedzialnym, pragnącym ładu i harmonii, a także hołdującym tradycji. Jego rodzice, a także babcia, to przeciwieństwo wszystkiego, co nazwalibyśmy dojrzałością. Żyją w ciągłym, niemal programowym, nieuporządkowaniu; z zasady nie uznają żadnych zasad, ich tożsamość zbudowana jest na życiu w opozycji do wszystkich konwenansów i norm społecznych. Ich ubiór, zachowanie, a także obyczaje upodabniają ich raczej do mało odpowiedzialnej młodzieży. Całą ta sytuacja wywołuje absurdalny odwrócony konflikt. Artur zabiega o przywrócenie tradycyjnego porządku w jego rodzinie, natomiast jego rodzice oraz babcia, mimo usilnych prób, doprowadzają do totalnej klęski tego pomysłu. O dziwo, nie widać konfliktu pomiędzy Eleonorą a jej matką Eugenią, której pomysł obalenia wszystkich norm wydaje się bardzo pasować. 

Sławomir Mrożek poprzez absurd przedstawionego przez siebie konfliktu pokoleń próbuje zmusić swojego czytelnika do pewnej refleksji natury bardziej uniwersalnej. Co stałoby się ze społeczeństwem, gdyby rzeczywiście doszło do tego rodzaju odwrócenia ról na większą skalę? Czy to w ogóle możliwe? Tango powstało w latach 60. XX wieku, kiedy w Polsce panował ustrój komunistyczny. Charakteryzował się on między innymi silną propagandą, której zadaniem było odwrócenie pewnych wartości w umysłach obywateli. Dotyczyło to najczęściej spraw politycznych i historii, jednak w konsekwencji dochodziło również do zmian natury obyczajowej i kulturowej. Zdaniem autora Tanga tak dynamiczne zmiany musiały prowadzić do katastrofy, co stało się w dramacie. Kiedy Artur, symbolizujący dążenie do ładu i tradycji, zostaje zabity przez Edka, władzę w rodzinie przejmuje właśnie morderca, który jest metaforą systemów totalitarnych, zawsze korzystających z chaosu i anarchii. 

Dodaj komentarz