Zdążyć przed Panem Bogiem Hanny Krall to reportaż, który opowiada o życiu Marka Edelmana, jednego z przywódców powstania w getcie warszawskim w 1943 roku. Edelman opowiada o wykluczeniu ze względu na narodowość, grozie wojny, próbach ocalenia jak największej ilości ludzi oraz tym, jak doświadczenia wojenne oraz powstańcze wpłynęły na to, że w późniejszym życiu zdecydował się na zawód kardiochirurga.
Spis treści
Motyw śmierci
Absolutnie dominujący motyw w reportażu Hanny Krall. Śmierć była codzienną dominantą w życiu ludzi uwięzionych w getcie warszawskim. Ludzie umierali z głodu, od chorób, trafiali do obozów zagłady albo sami odbierali sobie życie. Marek Edelman również swoje życie po wojnie związał z zawodem lekarskim, który bardzo dużo ma do czynienia ze śmiercią. Właśnie zakończenia życia dotyczy tytuł całego reportażu,w którym chodzi o misję Edelmana-lekarza, który próbuje zdążyć przed Panem Bogiem w wyścigu o życie swoich pacjentów.
Motyw poświęcenia
\Wielu bohaterów Zdążyć przed Panem Bogiem poświęca się w sposób znaczny lub całkowity, by chociaż w najmniejszym stopniu przyczynić się poprawie sytuacji innych. Powstańcy wiedzą, że ich bój zakończy się klęską, lecz swoim poświęceniem chcą pokazać całemu światu, jak wielkiej niesprawiedliwości doświadczają. Poświęcenie zbiorowe jednak składa się z poświęceń jednostkowych, jak choćby poświęcenie życia przez Michała Klepfisza, by jego towarzysze mogli ujść z zasadzki i dalej walczyć.
Motyw Boga
To również bardzo istotny motyw, jak wskazuje choćby tytuł. Z pewnej perspektywy życie jest bowiem jedynie wyścigiem ze śmiercią, którą steruje Pan Bóg. On wybiera moment, w którym się rodzimy, a także ten,w którym umieramy. Jego obecność w naszym życiu jest więc przypomnieniem, że w każdej chwili może zakończyć się nasza ziemska podróż. Bóg jawi się więc bardziej przeciwnikiem człowieka, niż jego sprzymierzeńcem.
Motyw sprzeciwu
Bardzo częsty motyw w literaturze wojennej. Ludzie na skutek wojny, ucisku i opresji pozbawieni godności, są często zmuszeni do aktów ostatecznej rozpaczy. W przypadku Zdążyć przed Panem Bogiem jest to zorganizowanie powstania przy jednoczesnej świadomości, że może ono się zakończyć śmiercią i niepowodzeniem. Na łamach reportażu podkreśla się jednak wielokrotnie, że większą wartość ma śmierć w walce o wolność, niż życie w niewoli, w powolnym oczekiwaniu na śmierć, która i tak miała przyjść. Motyw ten pojawia się w literaturze obozowej autorstwa choćby Tadeusza Borowskiego czy Gustawa Herlinga-Grudzińskiego.
Motyw lekarza
Ciekawy motyw, nie tak często spotykany w literaturze. Marek Edelman postanowił zostać lekarzem pod wpływem wojennych doświadczeń i tego, że miał wyrzuty sumienia, ponieważ nie uratował więcej ludzi. Postanowił niejako odrobić to w warunkach pokoju, pracując jako lekarz. Poświęcił całe swoje życie, by podarować ludziom choć kilka dodatkowych lat życia. Podobny wątek odnaleźć można choćby w Dżumie Alberta Camusa.
Motyw apokalipsy
II wojna światowa, a szczególnie te jej aspekty, które dotyczyły eksterminacji narodu żydowskiego, są przedstawione w reportażu Hanny Krall jako pewien rodzaj zachowania nieludzkiego do tego stopnia, że właściwie po nim nie ma sensu mówić o cywilizacji. Było to przekroczenie granicy, za którą stare pojęcia i zasady przestawały obowiązywać na zawsze. Była to więc apokalipsa, nie tylko w sensie dosłownym, lecz także metaforycznym.