Stefan Żeromski

Rewolucja październikowa i jej ideały zmieniły losy Europy na początku XX wieku. W głównej mierze przez przewrót, jaki dokonał się w 1917 roku w Rosji, większość wieku XX dla dużej części Europy upłynęła pod znakiem reżimu komunistycznego. Wydarzenia te zostały uwiecznione w wielu dziełach literackich, m.in. w Przedwiośniu Stefana Żeromskiego. Główny bohater powieści, Cezary Baryka, doświadcza rewolucji i jej konsekwencji na własnej skórze, co w dużej mierze przyczynia się do ukształtowania jego światopoglądu. 

Myśląc o Przedwiośniu Stefana Żeromskiego, najczęściej myślimy o wielkiej epickiej powieści na temat przełomowego momentu w historii Polski – odzyskania przez nasz kraj niepodległości po stu dwudziestu trzech latach zaborów. Innym skojarzeniem jest szukanie przez społeczeństwo polskie odpowiedniej drogi do ukształtowania swojego własnego państwa.

Przedwiośnie Stefana Żeromskiego to wielka powieść opowiadająca o przełomowym dla Polski momencie odzyskania niepodległości. Opowiada o wielkiej różnorodności postaw i charakterów, które reprezentowali ludzie tamtych czasów. Stąd też ogromna różnorodność bohaterów, jakich możemy spotkać na kartach powieści. Oto charakterystyki najważniejszych z nich. 

W Przedwiośniu Stefana Żeromskiego spotykamy wiele rozmaitych postaci, różnych pod względem wyglądu, charakteru, pochodzenia czy wykształcenia. Jednak na ich tle wybija się jedna z drugo- czy nawet trzecioplanowych postaci, które Cezary Baryka, główny bohater powieści spotyka w Nawłoci, majątku szlacheckiego, do którego dociera na zaproszenie swojego przyjaciela z czasów wojny, Hipolita Wielosławskiego. 

Karolina Szarłatowiczówna to jedna z ważniejszych postaci kobiecych w Przedwiośniu. Staje się ona katalizatorem niezbyt szlachetnej postawy głównego bohatera powieści, Cezarego Baryki, wobec kobiet. W końcu pada ofiarą swojej własnej szczerej miłości oraz dumy, która nie pozwala je zadręczać własnym uczuciem ukochanego, który zdążył już ewidentnie ulokować swoje pożądanie w innej kobiecie. 

Laura Kościeniecka to drugoplanowa postać Przedwiośnia Stefana Żeromskiego, lecz jeśli chodzi o proporcje poświęconej jej uwagi – była to zdecydowanie jedna z najważniejszych postaci kobiecych powieści. Silna, niezależna, wiedząca, czego chce i jak to osiągnąć. Piękna, pełna zarówno oszałamiającej siły, jak i delikatnego kobiecego uroku, którego nie wahała się wykorzystywać w stosunku do mężczyzn. Jedyna i niepowtarzalna. Co najważniejsze, mająca ogromny wpływ na postępowanie głównego bohatera. 

Przedwiośnie Stefana Żeromskiego opowiada o trudnym momencie odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 roku i o równie niełatwych losach kształtowania się młodego państwa. Wszystko to odbywało się na tle przetaczającej się przez Europę fali rewolucji bolszewickiej, której jednym z głównych postulatów było zniszczenie tzw. burżuazji jako uprzywilejowanej klasy społecznej. Przedstawicielem burżuazji, czyli między innymi arystokracji, na kartach powieści jest między innymi Hipolit Wielosławski.

Antoni Lulek to jedna z drugoplanowych postaci w Przedwiośniu Stefana Żeromskiego. Mimo swojej drugoplanowości jest to postać bardzo istotna, ponieważ reprezentuje grupę komunistów i ich poglądy. Poglądy, które w pewnym momencie – głównie za pomocą Lulka właśnie – zaczynają oddziaływać na głównego bohatera powieści, Cezarego Barykę. 

Szymon Gajowiec to jedna z drugoplanowych postaci powieści Stefana Żeromskiego pt. Przedwiośnie. Jest to jednak postać bardzo ważna, odgrywa bowiem rolę przedstawiciela pewnej bardzo konkretnej koncepcji odbudowy i rozwoju Polski po odzyskaniu przez nią niepodległości. Kwestia ta jest, jak wiemy, jednym z podstawowych tematów Przedwiośnia. Poza tym Gajowiec jest jednym z niewielu przyjaciół głównego bohatera powieści, Cezarego Baryki, kiedy ten przybywa po raz pierwszy samotnie do kraju swoich przodków. 

Jadwiga Baryka to matka głównego bohatera powieści Stefana Żeromskiego pt. Przedwiośnie. Jest to postać występująca jedynie w pierwszej części książki, jednak wspomnienia związane z nią będą dla Cezarego Baryki ważnym drogowskazem moralnym i życiowym jeszcze na długo. Żeromski przedstawił Barykową niemal jako archetyp matki, ofiarnej, zdolnej pokornej, zdolnej poświęcić wszystko dla syna i męża, dla rodziny. Najprawdopodobniej to dzięki niej kilkunastoletni Cezary, jeszcze w czasie mieszkania w Baku, nie zatracił się w stu procentach w bolszewickiej ideologii i propagandzie. 

Seweryn Baryka to jeden z drugoplanowych bohaterów Przedwiośnia Stefana Żeromskiego. Drugoplanowych, lecz bardzo istotnych dla fabuły powieści. To z jego bowiem ust padają słowa słynnej opowieści o szklanych domach, która ma zachęcić głównego bohatera, Cezarego Barykę, do powrotu do Polski po tym jak ta odzyskuje niepodległość. Opowieść zresztą spełnia swoje zadanie, co daje przyczynek do większej części historii w Przedwiośniu. 

Sformułowanie „szklane domy” funkcjonuje w języku polskim do dzisiaj i oznacza coś nierealnego, wytwór czyjejś wyobraźni niemożliwy do zrealizowania, mrzonkę, niedościgłe marzenie. Warto pamiętać, że sformułowanie to pochodzi z jednej z najważniejszych powieści Stefana Żeromskiego, pt. Przedwiośnie. „Szklane domy” wrosły nie tylko w język potoczny, lecz także w mentalność polską, zwłaszcza tę jej część, która oparta jest mocno na tradycji literackiej.