W powieści Bolesława Prusa pt. Lalka możemy niejako zanurzyć się w społeczeństwo Warszawy z drugiej połowy XIX wieku we wszelkich jego odmianach i rodzajach. Występują tu zarówno arystokraci, jak i nędzarze. Książęta i mieszczaństwo. Reprezentantką tej ostatniej grupy jest główny bohater powieści, Stanisław Wokulski, lecz także kobieta, której on sam pomógł wyjść z ciężkiej sytuacji życiowej – Helena Stawska.
Spis treści
Wygląd i charakter Heleny Stawskiej
Helena Stawska była trzydziestoletnią kobietą, która mieszkała z małą córeczką i starą, schorowaną matką w kamienicy, w której posiadanie wszedł Stanisław Wokulski. Jej mąż musiał wyjechać w wyniku niesłusznego zarzutu o morderstwo, później okazało się, że zginął. Kobieta jednak nie pogrążyła się w rozpaczy i postanowiła zacisnąć zęby i zrobić wszystko, żeby zapewnić sobie, swojej matce i córce godny byt. W powieści jest silną, zdecydowaną kobietą, emancypantką, która siłą charakteru, determinacją i uporem prześcignęłaby na pewno niejednego mężczyznę.
Helena Stawska jest kobietą bardzo atrakcyjną. Wysoka szatynka o szarych oczach zwraca na siebie jednak uwagę nie tylko aparycją, lecz także cechami charakteru, dość niespotykanymi u kobiet w tamtych czasach. Stawską życie postawiło w bardzo trudnej sytuacji życiowej – usiała zarobić na utrzymanie trzech osób, co robiła haftując oraz udzielając lekcji angielskiego i muzyki. Łączyła to z troskliwą opieką nad córeczką i starą matką. Po opuszczeniu przez męża nie narzekała, była silna i odpowiedzialna. Odznaczała się wytrwałością, pracowitością i uczciwością. Kiedy Wokulski pomaga jej dając jej posadę w sklepie, stara się za wszelką cenę udowodnić mu, że zasłużyła na pomoc i odwdzięczyć się swoją rzetelną i sumienną pracą.
Złote serce i uczucie do Wokulskiego
Helena Stawska była silna psychicznie. Przez swoją nietypową pozycję społeczną była narażona na znoszenie docinków i obelg. Niesłusznie oskarżono ją o kradzież lalki ze sklepu. Wszystko to kobieta znosiła dzielnie i nie dawała się pognębić. Przy tym wszystkim była człowiekiem o złotym sercu, nie była egoistką i nie myślała wyłącznie o potrzebach swoich lub swoich najbliższych. Jeśli tylko pozwalał jej na to czas, angażowała się w pomoc ubogim i chorym. Pod wpływem uczucia, którym zapałała do Wokulskiego, zmieniła się, jednak tylko na lepsze. Jej życie nabrało nowego blasku, a ona sama była jeszcze bardziej energiczna niż do tej pory. W końcu jednak, widząc, że Wokulski nie jest w stanie przewalczyć w sobie obsesji na punkcie Izabeli Łęckiej, tłumi w sobie miłość do niego i wiąże się z panem Mraczewskim, co daje jej nową nadzieje na spokojne i szczęśliwe życie.
Helena Stawska to postać niestandardowa, zwłaszcza jak na kobietę XIX wieku. Jest silna, przedsiębiorcza, stanowi sama o sobie, jest odpowiedzialna i potrafi utrzymać najbliższych. Nie traci przy tym z pola widzenia potrzeb innych, którym również stara się pomagać w miarę możliwości. Jest inteligentna, szczera i otwarta, niekiedy nawet trochę naiwna. Wewnętrzna siła pozwoliła jej przetrwać ciężkie momenty w życiu, za co w końcu los wynagrodził ją szczęśliwym związkiem z Mraczewskim i ustabilizowaniem dotąd bardzo niespokojnego życia. Helena Stawska zdecydowanie różni się od reszty kobiet prezentowanych na kartach Lalki.