Przypowieść o syn marnotrawnym to chyba jedna z najbardziej znanych na całym świecie i uniwersalnych opowieści biblijnych. Jest tak dlatego że opowiada o wielu sprawach, które są bliskie człowiekowi niezależnie od tego, w jakich czasach i w jakim miejscu na świecie żyje. Zazdrość, chciwość, upojenie bogactwem, upadek, niezrozumienie, skrucha, przebaczenie. Wszystko to, w przypisywanej Jezusowi Chrystusowi ewangelicznej przypowieści, zamknięte jest w zaledwie kilku akapitach.
Spis treści
Przypowieść o synu marnotrawnym – streszczenie
Przypowieść o synu marnotrawnym to historia o ojcu, który miał dwóch synów. Młodszy pewnego dnia poprosił ojca, żeby oddał mu tę część majątku, która prawnie przypada na niego. Ojciec zgodził się i wykonał prośbę syna. Ten zabrawszy swój majątek, wyjechał z domu i zaczął prowadzić hulaszczy tryb życia, co w krótkim czasie doprowadziło do bankructwa i popadnięcia w skrajną biedę. Wówczas, w krainie, w której mieszkał, nastał czas wielkiego głodu. Aby przeżyć, syn zatrudnił się przy wypasie świń.
Jednak podjęcie tak podłej pracy nie wystarczało – syn marnotrawny wciąż głodował, nie pozwalano mu nawet jeść z koryta razem ze zwierzętami. Wtedy nachodzi go refleksja, że przecież najmniejsi najemnicy jego ojca żyją w lepszych warunkach niż on. Postanawia powrócić do rodzinnego domu, pokornie skruszyć się przed ojcem i poprosić go o przygarnięcie. Tak też robi, a kiedy znajduje się już blisko domu, dostrzega go ojciec, który uradowany wybiega mu na spotkanie. Syn mówi mu, że zgrzeszył przeciw niemu i przeciw Bogu i że nie jest już godzien nazywać się jego synem. Ojciec jednak każe go natychmiast obmyć i pięknie ubrać, a potem rozkazuje służbie zabić utuczone cielę i wyprawić ucztę na cześć młodszego syna.
Odgłosy zabawy docierają wkrótce do syna starszego, który akurat pracuje w polu. Sługa tłumaczy mu, co jest jej przyczyną. Starszy syn wraca do domu, lecz nie chce wejść do środka. Wychodzi do niego ojciec, który stara się wytłumaczyć całą sytuację. Starszy syn nie jest jednak w stanie zrozumieć tego, że ojciec wyprawia ucztę na cześć człowieka, który roztrwonił jego majątek z nierządnicami i żył w grzechu. Wyrzuca mu, że przecież on, starszy syn, od lat ciężko pracuje i nigdy nie sprzeciwił się ojcu, zawsze stosował się do jego rozkazu, a mimo to, ojciec nigdy nie wyprawił mu uczty i nie ofiarował na nią utuczonego cielęcia. Ojciec odpowiada mu wówczas, że rzeczywiście – zawsze był przy nim i wypełniał wszystkie jego rozkazy, dlatego cały jego majątek należy do niego, starszego syna. Uczta natomiast jest wyrazem radości z tego, że młodszy syn podniósł się z upadku i wrócił z wygnania.
Przypowieść o synu marnotrawnym – interpretacja
Jak to bywa w przypadku wszystkich przypowieści, którymi posługiwał się Jezus Chrystus w Nowym Testamencie (w tym przypadku w Ewangelii według św. Łukasza), można je interpretować na bardzo wielu rozmaitych poziomach, z czego dwa są najistotniejsze: czysto religijny oraz filozoficzno-moralny. Poziom religijny to poziom alegorii, w której wszystko ma bezpośrednie przełożenie na wymiar boski. Ojciec jest tutaj odpowiednikiem Boga, a syn marnotrawny – grzesznika, zwykłego człowieka, każdego z nas. W tym przypadku przypowieść obrazuje radość Boga z każdego nawróconego grzesznika, który co prawda wybrał niewłaściwą drogę, ale potrafił z niej zawrócić. Ma to uświadomić odbiorcy, że nie jest istotne to, jak głęboko wniknął w grzech, bo – jeżeli tego zapragnie i będzie szczerze żałował swoich błędów – zawsze znajdzie się dla niego miejsce w Niebie, a Bóg Ojciec będzie radował się z jego nawrócenia.
Poziom moralny przypowieści dotyczy mechanizmu przebaczenia. Ojciec kocha swojego młodszego syna tak bardzo, że oddaje mu część majątku, która na niego przypada, a kiedy ten trwoni całe bogactwo i wraca skruszony, ojciec przebacza mu od razu. Więcej – przebaczenie wiąże się w tym przypadku z ogromną radością – ojciec każe wyprawić wielką ucztę na cześć skruszonego syna. Zachowanie to spotyka się z niezrozumieniem i pretensją starszego syna – nie jest on w stanie pojąć ogromu miłosierdzia, którym ojciec obdarzył syna marnotrawnego. Jest to dla czytelnika jasny znak, że przebaczanie jest właściwą ścieżką nawet wówczas, gdy przekracza ono możliwości naszego rozumienia. Nie przypadkowo przypowieść ta jest również nazywana Przypowieścią o miłosiernym ojcu, który to tytuł głównym bohaterem utworu czyni ojca, a głównym jej tematem, właśnie przebaczenie.
Przypowieść o synu marnotrawnym – problematyka
Treść Przypowieści o synu marnotrawnym od dawna służy jako jeden z najbardziej znanych i najbardziej uniwersalnych motywów w kulturze światowej, zwłaszcza w kręgu kultury judeochrześcijańskiej. W kilkunastu wersetach Pisma Świętego udało się bowiem zamknąć wiele wątków bliskich człowiekowi każdej epoki. Każdy z nas, w mniejszym lub większym stopniu, zmaga się w swoim życiu z chciwością, chęcią szybkiego i łatwego wzbogacenia się, poczuciem niesprawiedliwości i niezrozumienia świata, a przede wszystkim z potrzebą przebaczenia, miłosierdzia i opieki w momentach życiowej porażki. Dlatego też trudno się dziwić, że przypowieść ta od setek lat inspiruje twórców i artystów na całym świecie.
Motyw syna marnotrawnego stał się kanwą kilkudziesięciu obrazów (autorstwa takich malarzy jak m.in. Peter Paul Rubens, Hieronim Bosch czy Rembrandt van Rijn), wielu utworów z gatunku muzyki poważnej – kantat, oper i baletów (m.in. Sergiusz Prokofjew), a nawet wierszy i piosenek (Jacek Kaczmarski). Motyw ten był również na przestrzeni wielu lat eksplorowany przez literaturę, a także kinematografię. Sytuacja syna marnotrawnego bywała również inspiracją do wielu prac z dziedziny filozofii i teologii, które w znakomitej większości dotyczą problemu utraty i odzyskiwania godności przez człowieka każdych czasów. Określenie „syn marnotrawny” na stałe weszło do języka potocznego i oznacza osobę, która w nieprzemyślany i lekkomyślny sposób porywa się na rzeczy, których nie jest w stanie osiągnąć, w wyniku czego, zamiast zyskać, traci, co zmusza ją do skruchy i wywołuje potrzebę poproszenia o przebaczenie.