Wisława Szymborska to poetka, której przyznano Nagrodę Nobla, a jej twórczość w niezwykły i trafny sposób opowiada o otaczającej człowieka rzeczywistości i często o jego zwykłych sprawach i troskach. Twórczyni celnie stawia diagnozy społeczeństwu i zawiera je w oryginalnej formie wiersza. Porusza ona zatem tematykę problemów, jakie się w nim pojawiają i to właśnie ma miejsce w utworze “Jacyś ludzie”. Poetka omawia w nim bowiem kwestie związane z uchodźstwem. Wiersz ma wymowę uniwersalną, przystającą do wielu konfliktów na całym świecie.
Spis treści
Jacyś ludzie – analiza utworu
Tekst “Jacyś ludzie” autorstwa Szymborskiej to przykład tego, jak w poezji wygląda liryka pośrednia. Podmiot liryczny posługuje się narracją trzecioosobową, jest wszechwiedzący, nie ujawnia swojej obecności i nie odnosić się do swoich własnych doświadczeń. Za to opisuje uniwersalną sytuację, która powtarza się wielokrotnie na całym świecie. Zastosowane są liczne zaimki takie jak “jacyś”, “jakiś”, “czyjeś” czy “jakaś”. To sprawia, że podmiot nie odnosi się do jakiegoś konkretnego wydarzenia i w procesie interpretacji czytelnik może sam zadecydować, o czym według niego jest mowa w utworze.
Dzieło to charakteryzuje raczej budowa nieregularna. Wiersz podzielono na siedem strof, a każda z nich wyróżnia się inną liczbą wersów. Także liczba sylab w nich jest różnorodna. Nie pojawiają się też tutaj regularne rymy. Jest to zatem wiersz wolny oraz wiersz biały.
Szymborska stosuje w swojej surowej formie tekstu pewne środki stylistyczne. Przede wszystkim, oprócz wspomnianych zaimków podkreślających uniwersalność przekazu, pojawiają się epitety, na przykład takie jak “puste”, “cięższe”, “martwe” czy “niektóre”. Kreują one ponurą i ciężką atmosferę w utworze. Obecne są też personifikacje, takie jak na przykład “ lusterka, w których właśnie przegląda się ogień”, które nadają wierszowi poetyckości. Szymborska zawarła też w tekście antytezy, między innymi takie jak “ im bardziej puste, tym z dnia na dzień cięższe”, podkreślające paradoks losu opisywanych w dziele postaci. Na uwagę zasługują też neologizmy, na przykład “niebyłość” czy “kamienność”, które pozwalają autorce na precyzyjne wyrażanie refleksji, w momencie, kiedy znane ludzkości słowa zawodzą. W tekście obecne są też przerzutnie takie jak “ obsiane pola, jakieś kury, psy,/lusterka”, które mają wpływ na rytm tekstu i przyciągają uwagę czytelnika w trakcie lektury. Podkreślają bowiem dany fragment utworu i kładą na niego nacisk. Są obecne też wyliczenia: “obsiane pola, jakieś kury, psy”, w których zawiera się cały świat porzucony przez opisywanych w wierszu uchodźców.
Jacyś ludzie – interpretacja utworu
Utwór Szymborskiej jest zobrazowaniem problemu uchodźstwa, jaki ma miejsce na całym świecie, bez względu na czasy, co podkreślają zaimki takie jak “jakieś”. Poetka zwraca w ten sposób uwagę na to, jak powszechni i ważny jest to problem. Przy okazji portretuje ona losy uchodźcy – porzucającego swój dom i wszystko, co jest dla niego ważne, zabierającego tylko niewielki dobytek, który i tak szybko się kurczy, ciągle narażonego na śmierć i zdanego na łaskę innych osób.
Szymborska w swoim dziele pokazuje też, jak niewiele w ludzkim życiu zależy od człowieka i jego decyzji. Wystarczy katastrofa czy konflikt zbrojny i przestaje on kontrolować swój los. Pozbawia się go domu i źródła utrzymania, nieustannie obcuje on ze śmiercią, która może dotknąć jego lub jego najbliższych.
Poetka pokazuje też, jak łatwo się zdystansować do uchodźców, jeżeli nie dotyka nas ten sam problem co ich – wówczas to są jacyś ludzie, którzy gdzieś tam w świecie walczą o przetrwanie, a o ich losach bardzo łatwo zapomnieć lub nie pojąć tej tragedii. Tymczasem każdy człowiek może pewnego dnia stać się uchodźcą i porzucić własny dom, by uciec przed niebezpieczeństwem. Jest to uniwersalne doświadczenie ludzkości, gnębionej różnymi katastrofami i konfliktami, często z własnej winy.
Wiersz Szymborskiej ma więc uniwersalną wymowę i tworzy kompleksowy obraz uchodźców – ich tragedii oraz tego, jak reaguje na nią świat. Jest to także swoiste ostrzeżenie dla osób, którym wydaje się, że jest to daleki problem, którym nie muszą się przejmować. W tym świecie człowiekowi nic nie jest dane na zawsze, zwłaszcza spokój i bezpieczeństwo.