Wiersz Obłoki to utwór pochodzący z tomu Trzy zimy, wydanego 1936 roku – cały zbiór charakteryzuje międzywojenny katastrofizm. Jego autorem jest Czesław Miłosz, wybitny polski poeta rozpoznawany na całym świecie, eseista, tłumacz i historyk, a także laureat literackiej Nagrody Nobla.
Obłoki – analiza i środki stylistyczne
Katastroficzne nastroje, wyczuwalne w wierszu, są typowe dla twórczości powstałej w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Literaci, a wśród nich młody Miłosz, świadomi byli zbliżającego się kolejnego ogólnoświatowego konfliktu, co miało odzwierciedlenia w ich dziełach. Obłoki zbudowane są w sposób stychiczny – brak jest podziału na zwrotki, cały tekst liczy sobie trzynaście wersów, występują nieregularne rymy. Charakterystyczne dla utworu jest występowanie wielu przerzutni, fragmenty wypowiedzi są przenoszone do następnego wersu, co buduje odpowiedni nastrój oraz kieruje intonacją i tworzy dynamiczny, lecz nieregularny rytm.
Podmiotem lirycznym jest postać mocno przywiązana do natury, a jednocześnie przerażona wrogimi ludźmi oraz zbliżającą się apokalipsą. Jest to więc liryka bezpośrednia, podmiot ujawnia się poprzez czasowniki w pierwszej osobie liczby pojedynczej, a także zaimki (patrzę na was, spuszczam oczy, czuję wicher, we mnie pycha). Pojawiają się także elementy liryki inwokacyjnej – swoje słowa podmiot kieruje do tytułowych obłoków. Bezpośredni zwrot do odbiory to apostrofa (straszne moje obłoki, o jakże wy straszne jesteście). Tekst ma charakter personalny, wiersz brzmi jak wyznanie, swoista modlitwa lub spowiedź.
Miłosz wykorzystał w wierszu różnorodne środki stylistyczne. Sytuację liryczną oraz świat wewnętrzny podmiotu opisują liczne epitety (obłoki białe i milczące, najpiękniejsze farby, martwe posłanie) oraz bardziej abstrakcyjne metafory (wicher przeze mnie wieje, farby zakryły prawdę). Nastrój dzieła jest bardzo uczuciowy, podmiot wypowiada emocjonalne wykrzyknienie (stróże świata, obłoki!) oraz przywołuje wyliczenia negatywnych cech (pycha, pożądanie i okrucieństwo). Autor mianuje przyrodę dodatkowym bohaterem wiersza poprzez jej uosobienie (smutek ziemi, litościwa noc).
Obłoki – interpretacja wiersza
Utwór przyjmuje formę monologu, który podmiot liryczny kieruje do tytułowych obłoków. Jest on roztrzęsiony, rozemocjonowany, ciężko mu zapanować nad emocjami. Obłoki nie są łagodne, płynne i delikatne – są to ciężkie, straszne chmury, które budzą lęk i niepokój.
Osoba mówiąca w wierszu przygląda się niebu, co wywołuje w niej refleksję, a ciemne chmury symbolizują jego własny stan wewnętrzny. Obserwacja zjawisk atmosferycznych stanowi dla niego moment przebudzenia. Jest on świadomy wielu złych rzeczy, których dopuścił się w swoim życiu, dokonuje osobistego rachunku sumienia. Zdaje sobie sprawę z własnej ludzkiej ułomności i niedoskonałości, cierpi, bo uświadamia sobie, że jest złym człowiekiem, nie potrafi się dłużej oszukiwać. Kieruje się pierwotnymi instynktami, pożądaniem i namiętnością, jest pyszny, bywa bezwzględny i okrutny – nie potrafi oprzeć się ziemskim pokusom. Innych traktuje z wyższością i pogardą, nie umie nad tym zapanować. Okazuje się, że podmiot to poeta, który w swojej twórczości czerpie z negatywnych przeżyć i zachowań.
