Bajka „Szczur i kot” autorstwa Ignacego Krasickiego to utwór pochodzący z pierwszego tomu „Bajki i przypowieści” i ma wydźwięk satyryczny. Autor jest znany ze swojego poczucia humoru w utworach które pisze, a stosuje taki zabieg po to by przedstawić różne sytuacje w sposób zrozumiały i przystępny dla szerszego grona czytelników. Utwór jednocześnie bawi i edukuje.
Spis treści
Szczur i kot – analiza utworu i środki stylistyczne
Utwór to bajka napisana w sposób wierszowany i składająca się z zaledwie czterech wersów. Pojawia się tutaj element krótkiego monologu, który prowadzi do rozwoju zdarzeń. Dalszy ciąg opowiada wszystkowiedzący narrator, który przedstawia sytuację w stylu dziennikarskim, jako zapis najistotniejszych wydarzeń.
Oszczędność środków stylistycznych, pojawiająca się tutaj wcale nie przeszkadza w odbiorze utworu jako poetycki. Występuje w tekście jeden epitet („kadzidł zbytecznych”). Pojawiają się rymy (typu AABB) nadające rytmu, a jeśli chodzi o ostatni wers dodaje on dynamiki i podkreśla dramaturgię opisywanej przez narratora sytuacji z życia szczura.
Zwierzęta jako główni bohaterowie tej krótkiej i oszczędnej, w formie i treści opowiastki są pewnego rodzaju alegorią nasuwającą skojarzenie z cechami ludzkimi.
Dzięki tej formie Krasicki nikogo nie obraża a idealnie dotyka sedna sprawy, w taki sposób że czytelnik jest w stanie zrozumieć przekazywaną w bajce treść.
Szczur i kot – interpretacja bajki
Bohaterami w bajce są zwierzęta. Pojawia się szczur, który jest w centrum uwagi oraz jego rodzeństwo, a także kot. Każde ze zwierząt ma swoją określona rolę, która właściwie nie różni się niczym od cech ewolucyjnych tych gatunków zwierząt w prawdziwym życiu.
Poznajemy szczura kiedy to oznajmia swoim bliskim – „mnie to kadzą”, znajdując się na ołtarzu, jakby był wyjątkowy i podkreśla swoją wyższość. Wyraża się przy tym, tak jak podkreślił narrator, w sposób hardy, będący wyrazem chwilowej wyolbrzymionej pewności siebie.
Zamiast jednak być wdzięcznym za wygodne schronienie, zwierzę nie ukrywa swej pychy i samouwielbienia, które pojawiają się w wyniku zaistniałej sytuacji.
Otóż, właśnie odbywa się msza.
Będąc w amoku samouwielbienia nad własną osobą, szczur nie zauważa niebezpieczeństwa na niego czyhającego. Kiedy otulony dymem kadzideł zaczyna się krztusić, pojawia się nagle kot, który w zwinny sposób dopada szczura, porywa go i dusi.
W ten sposób kończy się krótka historia z życia pyszałkowatego szczura, mająca na celu podkreślić to, że zamiast wychwalać siebie i zachwycać się, lepiej byłoby gdyby był czujny, bo przynajmniej nie straciłby swojego życia.
Szczur i kot – morał
Morałem w tej opowieści jest to, że przypisywanie sobie nieprawdziwych cech często powoduje nieszczęście, ponieważ życie w iluzji jest zwykłym okłamywaniem siebie.
W ten sposób postąpił szczur, który jest symbolem osoby lubującej się w przechwalaniu, co powoduje chwilowe poczucie pewności siebie nasyconej poczuciem wyższości.
Pycha i głupota tutaj przedstawiona prowadzi do nieprzyjemnych konsekwencji, a autor przestrzega przed postępowaniem w ten sposób czytającego utwór odbiorcę tekstu.