Wysokie drzewa – interpretacja

Utwór Leopolda Staffa „Wysokie drzewa” pochodzi ze zbioru o tym samym tytule. Wiersz porusza tematykę charakterystyczną dla autora, zachwyt nad pięknem przyrody i hołdowanie jej harmonii, to jego ulubione motywy. „Wysokie drzewa” wydane w czasach dwudziestolecia międzywojennego, epoki przepełnionej niepokojem, zwracają się ku optymistycznym wizjom, impresjonistycznie opisując urok spokojnej natury. Staff nadaje w swoim wierszu symboliczną wartość, dumnej i niewzruszenie harmonijnej przyrodzie. 

Wysokie drzewa – analiza wiersza i środki stylistyczne

W wierszu „Wysokie drzewa” najbardziej zaznacza się motyw zachwytu nad rajskim krajobrazem. Podmiot liryczny z podziwem opisuje przedmiot swoich obserwacji. Sposób wypowiedzi osoby mówiącej w wierszu to liryka opisowa, bowiem cała jej uwaga skupia się na niezwykłości otoczenia. Podmiot liryczny nie skupia się bezpośrednio na opisie swoich przemyśleń, jednak można je odczytać na podstawie barwnego przedstawienia krajobrazu. Dla podkreślenia zauroczenia otaczającym światem została zastosowana klamra kompozycyjna, poprzez użycie na początku i końcu tego samego zwrotu („O, cóż jest pięk­niej­sze­go niż wy­so­kie drze­wa”). Warto wspomnieć, że za drugim razem użyto wykrzyknienia, co wskazuje na spotęgowanie emocji osoby mówiącej w wierszu.

Staff swoją fascynację klasycyzmem często podkreślał już w budowie wiersza, która również tym razem jest regularna, składając się z trzech, czterowersowych strof. Rymy w utworze występując w formie parzystej i krzyżowej, nawiązują do zainteresowania poety harmonią i dążeniem do doskonałości formy.

Esencją wiersza jest zatracenie się w uroku kolorowego otoczenia, stąd też „Wysokie drzewa” obfitują w epitety („wieczornym promieniem”, „pawich barw”, „sierpniowym gorącu”). Dla podkreślenia tajemnego czaru przyrody użyto licznych metafor („w brą­zie za­cho­du kute wie­czor­nym pro­mie­niem”, „zmierzch ciem­no­ścią smu­kłe ko­ro­ny odzie­wa”, „rośnie wyzwolona dusza”).

Charakterystyczne dla poezji młodopolskiej, która na nowo zafascynowała autora, są synestezje, zabieg poszerzający odczucia zmysłowe. W „Wysokich drzewach”, utworze niezwykle impresyjnym, nie mogło ich zabraknąć („zapach wody, zie­lo­ny w cie­niu, zło­ty w słoń­cu”). W celu jeszcze większego pobudzenia zmysłów zastosowano onomatopeje („szyb­ko strzy­gą ci­szę”). Poetycki opis otoczenia podkreśla użycie neologizmu („bez­wie­trzu sen­nym”).

Wysokie drzewa – interpretacja wiersza

Utwór „Wysokie drzewa” to niezwykłe przełożenie piękna natury, na szlachetne wartości kluczowe dla człowieczeństwa. Impresjonistyczny opis zawiera ukryte przesłanie, które można poznać kontemplując otaczającą przyrodę. Wiersz zachęca do wnikliwej obserwacji, pokazując odbiorcy, że odkrycie praw kierujących naturą, pomaga w poznaniu i zrozumieniu siebie. Utwór maluje krajobraz spokojny, nawet rajski, ulotna chwila zdaje się rozciągać się w wieczność.

Fascynacja rosłymi drzewami, może być esencją dumy istnienia. Wiekowe konary, milczący obserwatorzy niestałości ludzkiego świata, są niczym żywe pomniki. Symbolizują fundamentalną wartość połączenia wieczności z cyklicznością. Drzewa, pomimo istnienia w zgodzie ze zmiennością pór roku, posiadają trwały pień i poprzez korzeń są połączone z ziemią. Ich konary mimo, że zdają się sięgać nieba, wychodzą z mocnej, uziemionej podstawy. Te fascynujące długowieczne rośliny, zdają się drogowskazem na ścieżce rozwoju duchowego. Pokazują jak ważne jest współistnienie z ziemskim światem, zakorzenienie w materialnej rzeczywistości. Świat duchowy, pomimo ekscytującej wzniosłości, poddany jest zmienności. Eteryczność tej rzeczywistości jest wystawiona na wiatr z którego rytmem się kołysze.

Wiersz Staffa uświadamia, że kontemplacja przyrody, będącej częścią i podstawą świata materialnego, umożliwia wyzwolenie duchowe. Więź człowieka z naturą będąc wiecznym, niezmiennym prawem, pozwala oprzeć się na niej i schować w jej ramionach. Pewność niezawodnej cykliczności występującej w przyrodzie, przynosi ukojenie, aksjomat w niepewnym świecie.

Rozciągnięciem niezwykłości wysokich drzew jest ich mieniące się w wodzie odbicie. Jest to prawdopodobnie nawiązanie do filozofii Platona. Lustrzane przedstawienie drzew symbolizuje, że pokazują one wyższą prawdę, ideę, często niedostrzegalną dla człowieka. Ludzie odwracając się od natury, z własnej woli zakuwają się w kajdany jaskini platońskiej. Żyjąc wyłącznie w umyśle, projektującym często nieprawdziwe twierdzenia, sami odwracają się od prawdy. Poprzez odwrócenie prawidłowości postrzegania, nie potrafią patrzeć.

Wiersz Staffa zdaje się być remedium na niepokoje dwudziestolecia międzywojennego. Pokazuje, że kontemplacja kultury starożytnej, którą w wierszu symbolizują drzewa o mocnej podstawie, jest fundamentem zrozumienia świata i samego siebie. Powrót do pięknej świetlistej istoty, jaką z natury jest człowiek, powinien rozpoczynać się od osiągnięcia harmonii z naturą. Tylko z tego miejsca można szukać duchowości, szlachetności i człowieczeństwa.