„Psałterz Dawidów” Jana Kochanowskiego został wydany w 1579 roku w Drukarni Łazarzowej w Krakowie. Jest poetycką parafrazą biblijnej Księgi Psalmów. Omawiany dziś „Psalm 128” dotyczy szczęścia i błogosławieństwa bożego.
Psalm 128 – analiza utworu
Rodzaj utworu i rymy w wierszu
Utwór Jana Kochanowskiego to psalm. Jest to liryczny utwór modlitewny, podobny do hymnu lub ody. Psalm jest pieśnią religijną o podniosłym charakterze. Adresatem zazwyczaj jest Bóg, czasem Jezus lub Maryja, bardzo rzadko człowiek. Wyróżnia się różne rodzaje psalmów, np. psalmy dziękczynne, mądrościowe, błagalne, pokutne, prorocze, pochwalne, żałobne. Wykonuje się je przy akompaniamencie instrumentów muzycznych.
„Psalm 128” jest przykładem psalmu mądrościowego. Utwór ma budowę regularną. Składa się z sześciu strof. Każda ze zwrotek ma cztery wersy, a każda linijka zawiera osiem sylab. Rymy są parzyste aabb. „Psalm 128” zaliczany jest do liryki pośredniej, w której podmiot liryczny nie ujawnia swojej obecności.
Środki stylistyczne
„Psałterz Dawidów”, z którego pochodzi „Psalm 128” nie jest tłumaczeniem biblijnej Księgi Psalmów. Jest to jej poetycka parafraza. Pojawiają się więc zabiegi typowe dla dla Biblii. Jednym z nich jest zastosowanie szyku przestawnego np. „będzie miał Pan w swej obronie”, „szczęśliwy człowiek prawdziwie”. Obecne są również epitety np. „usty naświętszymi”, „wierna praca”, „winnej macice”. Ważną rolę odgrywają również metafory np. „czego ziemia zwierzy, wszystko mu z lichwą odmierzy” czy porównania np. „dziateczki stoją kołem by w byjnym sadzie zielone oliwki nowo sadzone”. Pojawiają się też powtórzenia np. „ujźrzy swobodę, ujźrzy synów swoich plemię” oraz anafory – dwa wersy ostatniej strofy rozpoczynają się od spójnika „i”. Z racji tego, że Kochanowski żył i tworzył w XVI wieku, ówczesna polszczyzna różni się od naszej. Dlatego w utworze można odnaleźć archaizmy np. „ujźrzy”, „żywie”, „ziemi zwierzy”.
Psalm 128 – interpretacja utworu
Kontekst
Jan Kochanowski wychowywał się w rodzinie katolickiej. W młodzieńczych latach pracował z dostojnikami kościelnymi, będąc ich sekretarzem. Przyjaźnił się z księżmi i biskupami. W swojej twórczości często odwoływał się do Boga. Jednym z jego najpopularniejszych dzieł związanych z religią jest „Czego chcesz od nas, Panie?”. Kochanowski po śmierci córki kwestionował swoją wiarę, jednak po przejściu czasu żałoby jego miłość do Boga wzrosła jeszcze bardziej.
Poszukiwanie szczęścia
Osoba mówiąca w wierszu porusza temat poszukiwania szczęścia i błogosławieństwa Boga. Poucza czytelnika i zachęca go do dobrego postępowania. Podmiot liryczny chce pokazać, że prawdziwe szczęście i błogosławieństwo można uzyskać jedynie poprzez bojaźń bożą. Człowiek uważa, że powinien podążać własną drogą, a boskie przykazania go ograniczają. Jednak Stwórca chce dla swoich wiernych jak najlepiej, o czym często zapominamy. Jego przykazania prowadzą do zbawienia i szczęścia w wiecznym życiu, które wynika z posłuszeństwa i pokory. Osoba mówiąca w wierszu przestrzega przed pychą i lekceważeniem Boga. Pismo Święte i dekalog prowadzą człowieka przez życie i pozwalają uniknąć wpadnięcia w niewolę grzechu.
