Wiersz Z lat dziecięcych to utwór pochodzący ze zbioru Napój cienisty, wydanego w roku 1936. Jego autorem był Bolesław Leśmian, poeta tworzący w epoce dwudziestolecia międzywojennego, jeden z najsłynniejszych polskich literatów.
Spis treści
Z lat dziecięcych – analiza i środki stylistyczne
Z lat dziecięcych to wiersz złożony z trzech zwrotek o zróżnicowanej ilości wersów (cztery, sześć, następnie osiem). Zbudowany jest w formie trzynastozgłoskowca, po siódmej sylabie pojawia się średniówka, dzięki czemu rytm dzieła jest regularny. Występujące rymy mają charakter parzysty. Podmiotem lirycznym utworu jest osoba dorosła, dojrzała, która we wspomnieniach wraca do lat dziecięcych, beztroskiej krainy szczęścia i niewinnego toku myślenia.
Podmiot wyraźnie ujawnia swoją obecność, poprzez zastosowanie czasowników w pierwszej osobie liczby pojedynczej (przypominam, zdołam, wołam), a także określone zaimki (kroki moje, śmiech mój, podoba mi się). Jest to więc przykład liryki bezpośredniej, osobistej, emocje i refleksje są wyrażane wprost. Autor wykorzystuje różnorodne środki stylistyczne. Dla twórczości Leśmiana charakterystyczne są neologizmy (od nazwiska poety nazywane leśmianizmami), jednak w tym wierszu są one ograniczone (podobłocza, liściasto). Dzięki temu zabiegowi język utworu bardziej przypomina wypowiedź dziecka, zbyt wyszukane figury retoryczne nie pasowałyby do nastroju dzieła.
Świat opisany jest poprzez obrazowe epitety (bezbrzeżne istnienie, dawne lata, rozwłóczone ciało, biegnące stopy) oraz metafory (pokój przepełniony wiosną, biegnę, głowę gmatwająć w szumach). Emocjonalnego charakteru nadają dziełu liczne wykrzyknienia (Tak cudnie daleko!, Śmiech stłumić tak trudno! Same liście i twarze!) oraz pytania retoryczne (Co mi jeszcze z lat dawnych się marzy?) – potwierdzają one osobisty, uczuciowy stosunek podmiotu do sytuacji lirycznej.
Natura jest ważnym bohaterem pobocznym dzieła, jest ona dynamiczna i żywa poprzez personifikacje (oddech nieba mam, słońce śpi w sianie). W wierszu pojawiają się także powtórzenia (trawa – za trawą), także w formie anafory, czyli powtórzenia określonego fragmentu – tutaj na początku wersu (spójnik i).
Z lat dziecięcych – interpretacja wiersza
W utworze podmiot liryczny wraca wspomnieniami do miejsca dorastania – krainy sielankowej, w której panuje wieczna wiosna, ład, porządek, harmonia między ludźmi i naturą. Obraz ten przywodzi na myśl mityczną Arkadię – fikcyjny świat często wykorzystywany w twórczości przez poetów, gdzie zawsze panuje szczera beztroska i radość.
Okres dzieciństwa to lata szczęścia, kiedy to podmiot liryczny nie musiał się niczym martwić, nie rozumiał jeszcze problemów osób dorosłych, a jego wyobraźnia była zupełnie wolna, niczym nieskrępowana, myśli nieskażone życiowymi doświadczeniami i trudnościami.
Osoba mówiąca powraca we wspomnieniach do ogrodu i odtwarza go ponownie oczami dziecka, które rejestruje świat wszystkimi zmysłami, dostrzega to, czego już nie dostrzegają starsi. Przypomina sobie, jak zachwycała go budząca się do życia przyroda, rozkwitająca wiosna – pachnące, kolorowe kwiaty, rześkie i świeże powietrze, szum drzew i śpiewy ptaków. Jego dni wypełniał niewinny śmiech i radość, beztroskie zabawy wśród roślinności ogrodu. Natura wypełniała jego wnętrze, czuł się z nią zjednoczony, zespolony w jednorodną całość – jest to bezpośrednie nawiązanie do nurtu witalizmu, czyli koncepcji filozoficznej i literackiej, zakładającej występowanie pewnej nieokreślonej, niematerialnej energii życiowej we wszystkich istotach żywych.
Podmiot liryczny nie jest jednak w stanie przypomnieć sobie wszystkich detali, pamięć po latach jest zawodna, obraz powoli się zaciera, ma charakter oniryczny i metafizyczny – jest jak mglisty sen, trudno jest określić, co było rzeczywiste, a co było tylko wytworem bujnej wyobraźni.
Jako dziecko osoba mówiąca była silniej związany z naturą, czuła się wolna i bezpieczna, ale dorosłość na stałe zmieniła jej perspektywę i postrzeganie. Powrót myślami do mitycznej Arkadii stanowi ucieczkę, sposób na chwilowe zdystansowanie się od trudów dnia codziennego.