Wiersz „Z okna” Czesława Miłosza to utwór opisujący krajobraz Europy. Poemat pochodzi z 1945 roku, ze zbioru „Świat. Poema naiwne”. Przedstawiony kontynent ma baśniowy charakter i jest ukazany jako miejsce dostępne dla wszystkich, w którym nie ma zła i każdy może czuć się bezpiecznie.
Spis treści
Z okna – analiza utworu
Utwór składa się z trzech strof, a każda z nich złożona jest z czterech wersów. Wszystkie wersy mają po jedenaście sylab. Rymy w utworze są ułożone w układzie krzyżowym.
Wiersz „Z okna” jest przykładem liryki pośredniej, w której podmiot liryczny się nie ujawnia.
W utworze „Z okna” nie uświadczymy wielu środków artystycznego przekazu. Występują w nim epitety, np.: „za drugim polem”, „białym lustrem”, „gór księżyce”. Zadaniem metafor jest podkreślenie piękna i baśniowości kontynentu europejskiego, np.: „w dnie jasne całą widać jak na dłoni”, „miast kolorowych iskrzą się tam wieże”. Znajdziemy także porównania, np.: „nurza się w morzu jak tulipan w misie”. W przedostatniej strofie mamy do czynienia z wyliczeniem: „ludzi, psów, kotów i koni”.
Z okna – interpretacja wiersza
Kontekst
Utwór „Z okna” został wydany w 1945 roku, w końcu II wojny światowej, która objęła całą Europę i zmieniła ją niewyobrażalnie. Czesław Miłosz podczas wojny podróżował po Europie i Polsce, starając się uniknąć działań zbrojnych. Ukrywał również Żydów i Polaków przed nazistami.
Po wojnie Miłosz wyemigrował do Paryża, gdzie pracował w dyplomacji. Nie mógł uwierzyć, jak Europa szybko wprowadza powojenne zmiany i stara się odbudować w jak najkrótszym czasie. Jawiła mu się jako miejsce bezpieczne, ponieważ organizacje z całego świata obiecywały, że więcej nie powtórzy się wojenny scenariusz.
Wielka, mała Europa
Podmiotem lirycznym wiersza jest ojciec, który pokazuje swojemu dziecku nowy, wspaniały świat – Europę. Jest ona ogromna, a jednocześnie można szybko objąć wzrokiem jej całość, tak, jakby wyglądało się przez okno. Jest to zasługa jedności kulturowej Europy, która nie jest aż tak zróżnicowana. Wszystkie kraje łączą te same cele i idee, mieszkańcy wychowywani są w świetle tych samych wartości. Mimo tego, że powierzchniowo jest wielka, to wydaje się na wyciągnięcie ręki przez to, że w każdym jej zakątku można poczuć się jak w domu.
Spokojnie, stabilnie, bezpiecznie
Opowiadający o kontynencie ojciec porównuje ją do kwiatu, pływającego w misce z wodą, gdyż Europa jest trzech strona otoczona morzami i oceanami. Koloruje ją na złoto, oddając w ten sposób ogromne znaczenie i rangę tego miejsca na świecie. Jest domem dla wielu istot, nie tylko ludzi. Ojciec stara się ją namalować jako miejsce bezpieczne i stabilne, tak, by słuchające dziecko nie bało się tu żyć i mieszkać, a czerpało z Europy najwięcej, jak się da. Porównuje ją do znanych widoków: do pól i lasów, które w baśniowym przedstawieniu wydają się być sielankowym, spokojnym miejscem, doskonale znanym przez ojca i dziecko.
Konsekwencje wojny
Jednocześnie unosi się z niej cały czas dym – konsekwencje niedawno wygaszonej wojny, która wybuchła w momencie, kiedy na świecie widoczne były jeszcze powidoki I wojny światowej i wcześniejszych konfliktów zbrojnych między krajami. Europa w rzeczywistości nie jest tak spokojna, jak kreuje ją ojciec. Często na jej terenie odbywają się walki o terytoria i inne dobre, które czynią ją nie do końca stabilną.
Jednak w wierszu pokazane jest, że Europa powoli się odradza, krok po kroku stara się odbudować i zapewnić bezpieczeństwo swoim mieszkańcom. Ojciec, opowiadając o Europie jako spokojnym miejscu, chce uciec od wojennej rzeczywistości, która otaczała go przez wiele lat, a także przyniosła strach i niepewność dziecku. Rodzic chce więc zrobić wszystko, by jego potomek zapamiętał Europę jako to dobre miejsce na świecie, w którym zawsze znajdzie dom, ludzie nie walczą ze sobą i starają się żyć w pokoju i zgodzie, bez względu na narodowość.
Wiele twarzy Europy
Podkreślone jest także piękno europejskiego krajobrazu, przyrody i miast. Aglomeracje miejskie są kolorowe, na ich horyzoncie widać perły poprzednich epok – zamki, wieże, kościoły czy gmachy. Można je zwiedzać i uczyć się o historii tych miejsc. Miasta otoczone są polami i lasami, przez które płyną strumienie i rzeki, porównane do srebrnych nitek. Płynąca woda jest niezmącona, nie ruszyły jej wojny ani nienawiść międzyludzka. Jest nienaruszona i jest pewnego rodzaju ostoją dla lokalnych mieszkańców. Europa składa się także z gór i ich łańcuchów, na szczytach pokrytych śniegiem, niczym gęsim pierzem. Można je eksplorować i pokonywać szlaki, ale także schować się w nich w przypadku niebezpieczeństwa.
Różnorodny a taki sam
Krajobraz Europy jest bardzo różnorodny, a jednocześnie doskonale znany podmiotowi lirycznemu, który ma go na wyciągnięcie ręki. Ludzie, chociaż pochodzący z różnych państw, wyznają te same wartości i zasady, starają się żyć w pokoju i nie różnią się od siebie aż tak bardzo. Europa powoli wygasza ogień wojny i stara się być miejscem spokojnym, bezpiecznym dla wszystkich, którzy pragną w nim mieszkać.