Co skłania człowieka do poświęceń? Rozważ problem i uzasadnij swoje zdanie, odwołując się do podanego fragmentu Dziadów cz. III, do całego utworu Adama Mickiewicza oraz do wybranego tekstu kultury.

Autor: Grzegorz Paczkowski

W życiu jesteśmy stawiani w bardzo różnych sytuacjach. Niektóre są dla nas łatwe i przyjemne, inne natomiast stanowią wyzwania. Nieraz jesteśmy zmuszani do dokonywania wyborów, gdyż tylko jedno wyjście z danej sytuacji jest właściwe, nie można mieć wszystkiego. Aby podejmować dobre decyzje, potrzebna jest człowiekowi motywacja. Coś, co skłoni go do podjęcia ryzyka, lub wręcz do poświęcenia. Oczywiście nie każde poświęcenie decyduje o sprawach tak istotnych jak nasze życie, lub zdrowie, jednak historia zna i takie przypadki. Nie uszło to uwadze artystów i pisarzy, którzy umieszczali takie historie w swoich dziełach. Co więc potrafi skłonić człowieka do poświęcenia?

W powyższym przykładzie mamy do czynienia z fragmentem sceny z Dziadów cz. III Adama Mickiewicza. Dramat ten w bardzo szeroki sposób dotyka tematyki zaborów Polski i losów jednostek, które cierpiały przez zbrodniczą i niesprawiedliwą politykę carskiego zaborcy. W powyżej przedstawionej scenie jesteśmy świadkami rozmowy kilku więźniów, którzy zostali aresztowani przez carską policję i wtrąceni do aresztu bez podania przyczyn takiego zachowania. Żegota nie chce uwierzyć, że aresztowania są prowadzone wśród niewinnych studentów wileńskich tylko po to, by nadzorca Litwy, senator Nowosilcow, miał się czym pochwalić przed carem, u którego ostatnimi czasy popadł był w niełaskę. Tomasz, bardziej doświadczony i świadomy, mówi mu, że jest to jak najbardziej możliwe. W dodatku uświadamia kolegę, że nie mają szans na wybronienie się z tej sytuacji w cywilizowany sposób, ponieważ ich procesy, o ile w ogóle mają miejsce, odbywają się potajemnie, a oni sami nie mają zapewnionego prawa do jakiejkolwiek obrony. Mężczyźni stają przed perspektywą rychłego zesłania na Syberię, jako kary za niepopełnione przestępstwa. W pewnym momencie Tomasz wpada na szalony pomysł, który może uratować przynajmniej część z nich. Postanawia poświęcić swoją wolność dla innych, jako że wcześniej przewodniczył całemu towarzystwu i czuje się za nie odpowiedzialny. Proponuje, by jeszcze kilku mężczyzn zgłosiło się na ochotnika i by wszyscy oni wzięli na siebie winę, by reszta mogła zostać uniewinniona. Mówi, że najlepiej byłoby gdyby zgłosili się mężczyźni nieżonaci, nie posiadający dzieci, ani żadnej bliższej rodziny, by nie zranić bliskich zesłanych. Jest to pomysł niezwykle szlachetny, zwłaszcza, że Tomasz sam jako pierwszy zgłasza się na ochotnika, choć nie ma tak naprawdę pewności, czy jego plan ma szanse powodzenia. To świadczy o stopniu desperacji uwięzionych mężczyzn, która była ich motywacją do tego, by poświęcić się za innych. 

Innym przykładem poświęcenia jest akcja pod Arsenałem opisana przez Aleksandra Kamińskiego w powieści reportażowej, pt. Kamienie na szaniec. Powieść przedstawia prawdziwą historię z czasów II wojny światowej, kiedy to w Warszawie działała konspiracyjna organizacja zajmująca się dywersją i sabotażem administracji niemieckiej. Jeden z członków Szarych Szeregów, został aresztowany przez gestapo i był brutalnie przesłuchiwany, ponieważ ciążyło na nim podejrzenie działania w dywersji. Jego towarzysze od razu zaczęli przygotowywać akcję odbicia przyjaciela. Nie wahali się ani chwili, chociaż wiedzieli, że działanie takie jest obarczone ogromnym ryzykiem, nigdy wcześniej nie przeprowadzono takiej akcji. Odbicie Rudego powiodło się, chociaż on sam umarł parę dni później w wyniku odniesionych w czasie przesłuchań ran. W czasie akcji, lub w jej bezpośredniej konsekwencji zginęło również paru innych członków Szarych Szeregów. Świadczy to o niebywałym bohaterstwie młodych polskich dywersantów. Bez wahania byli oni w stanie poświęcić swoje bezpieczeństwo, zdrowie, a nawet życie, w imię sprawiedliwości i zachowania własnej godności. Nie mieli wątpliwości, że każda cena jest warta odbicia przyjaciela z rąk katów i pokazania Niemcom, że Polska, choć okupowana, wciąż się broni i nie pozwala na tak bezprawne traktowanie swoich obywateli. W tym przypadku motywacją do poświęcenia była więc świadomość patriotyczna, poczucie obowiązku i lojalność wobec Rudego, który sam na pewno nie wahałby się oddać życia za któregokolwiek ze swoich towarzyszy. Stało się jednak odwrotnie – to jego przyjaciele oddali życie za niego, a i on sam w końcu odszedł. Jest to więc sytuacja bardzo tragiczna, jak to wielokrotnie bywało w historii człowieczeństwa. Kamienie na szaniec dowodzą jednak, że nawet w najmroczniejszych czasach, tli się iskra człowieczeństwa. Tli się dzięki ludziom, którzy potrafią i chcą poświęcać się dla lepszego jutra. 

Jak więc widać motywacji, które skłaniają człowieka do podejmowania poświęcenia jest wiele i są różnorodne. Może to być poczucie odpowiedzialności za drugiego człowieka, lub też honorowy obowiązek. Człowiek jest w stanie poświęcić całe swoje życie, jeżeli tylko jest przekonany, że jego poświęcenie spowoduje, że świat, lub czyjeś życie stanie się choć trochę lepsze. Do takich zachowań często zmuszają ludzi bardzo ciężkie czasy, dlatego tak bardzo należy doceniać wolność, w której przyszło nam żyć i która nie wymaga od nas aż takich poświęceń. 

Dodaj komentarz