Motyw „danse macabre”, czyli przerażającego tańca, do którego upersonifikowana Śmierć porywa wszystkich ludzi, kiedy przyjdzie ich czas, był w średniowieczu motywem dominującym w sztuce. Dzisiaj znamy mnóstwo przykładów artystycznego przedstawienia go, głównie w dziełach malarskich. Znane jest również ujęcie „danse macabre” z kultowego już dzisiaj filmu Siódma pieczęć z 1957 roku w reżyserii wybitnego szwedzkiego reżysera, Ingmara Bergmana. Tym ciekawsze jest zobaczenie, jak motyw tańca śmierci ujęty został w dziele literackim, w dodatku takim, które stanowi jeden z najstarszych zabytków polskiej literatury. Mowa tu oczywiście o poemacie-dialogu Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią.
W tym utworze mamy okazję poznać cały mechanizm działania Śmierci z jej perspektywy. W konwersacji z mistrzem przyznaje ona, że lubi swój zawód, chociaż największą satysfakcję sprawia jej porywanie do upiornego tańca grzeszników, których w następnej kolejności odprowadza do piekła. W wielu miejscach utworu podkreślona zostaje bezapelacyjna egalitarność śmierci, jej sprawiedliwość w dosięganiu zarówno ludzi biednych, jak i bogatych, zarówno młodych, jak i starych, kobiety i mężczyzn itp. Doskonałym przykładem literackiej realizacji motywu, o którym mowa jest poniższy fragment wypowiedzi śmierci:
Morzę na wschod, na południe,
A umiem to działo cudnie;
Od połnocy do zachodu
Chodzę nie pytając brodu.
(…)
Toć jest mojej mocy znamię –
Morzę wszytko ludzkie plemię:
Morzę mądre i też wiły,
W tym skazuję swoje siły;
I chorego, i zdrowego,
Zbawię żywota każdego;
Lubo stary, lubo młody,
Każdemu ma kosa zgodzi;
Bądź ubodzy i bogaci,
Wszytki ma kosa potraci;
W[o]jewody i czestniki,
Wszytki świeckie miłostniki.
Tyrada Śmierci jest naprawdę długa, co ma utwierdzić czytelnika w przeświadczeniu, że nie ma szans na ukrycie się przed jej kosą. W tym fragmencie zostają wymienione wszystkie najistotniejsze zawody, stany i grupy społeczne, tak, by człowiek czytający Rozmowę… pojął, że Śmierć, z bożego rozkazu, pamięta naprawdę o każdym. Rozmowa… mimo archaicznego języka i posługiwania się pojęciami dawno nieużywanymi, pozostaje utworem wciąż aktualnym. Lęk przed tajemnicą związaną z przejściem na „tamten świat” pozostaje bowiem niezmienna niezależnie od czasów i pozostanie taka na zawsze, bo nigdy nie wydarzy się nic, co mogło by przybliżyć nas do jej rozwikłania. Tak więc, jeśli chodzi o literacką realizację motywu „danse macabre”, Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią pozostaje dziełem naprawdę wybitnym.