Pieśń o Rolandzie to epos opowiadający o wojnie Karola Wielkiego z Saracenami, czyli starciu religii chrześcijańskiej z muzułmańską w VIII wieku n.e. Choć utwór przedstawia wydarzenia, które faktycznie miały miejsce, robi to w sposób dalece odbiegający od prawdy. Mimo to, Pieśń pozostaje jednym z największych eposów rycerskich europejskiego średniowiecza. To poniekąd dzięki niemu ukuty został wzorzec zachowania rycerskiego, z którego czerpali później nie tylko twórcy literatury, lecz także prawdziwi ludzie.
Pieśń o Rolandzie – streszczenie
Fabuła Pieśni o Rolandzie rozgrywa się w czasie wielkiej wojny Karola Wielkiego, cesarza Francji, z Marsylem, wodzem muzułmanów, Saracenów oblegających Saragossę. Kiedy cesarz przybywa ze swoim wojskiem w okolice miasta, Marsyl jest przerażony. Za radą Blankandryna postanawia uknuć spisek przeciwko Karolowi – obiecać mu, że przyjmie chrzest, jeżeli ten wycofa armię. Z taką propozycją wysyła do niego posłańców. Karol długo zastanawia się nad słowami posłańców, w końcu decyduje się zwołać naradę rycerstwa. W jej trakcie okazuje się, że zdania są podzielone. Rycerz Ganelon jest za tym, by przystać na układ z Marsylem, zaś Roland opowiada się za dalszą walką i powołuje się na to, że muzułmański władca już wcześniej nie dotrzymywał podobnych umów. Karol ma również kłopot z tym, kogo wysłać z posłannictwem na dwór Marsyla.
W końcu, za radą Rolanda, wybiera Ganelona. Ten nie jest zadowolony z misji, ale słucha rozkazu. Pełen urażonej dumy i niechęci do Rolanda udaje się do Marsyla i przedstawia mu propozycję Karola – jeżeli wódz przyjmie chrzest, połowa Hiszpanii zostanie darowana jemu, a druga połowa Rolandowi. Poniżony Marsyl wpada we wściekłość. Przekabaca na swoją stronę Ganelona, a on mówi mu, że Karol nie pójdzie na żadne ustępstwa dopóki żyje Roland, Oliwier i dwunastu innych dzielnych rycerzy. Powstaje spisek: Ganelon ma obwieścić cesarzowi, że Marsyl zgadza się na jego warunki, a kiedy armia francuska zacznie się wycofywać, Saraceni napadną na tylną straż, w której będą znajdować się Roland i pozostali. Tak też się dzieje. Karol odjeżdża spod Saragossy, a gdy się oddala, muzułmanie napadają na dużo mniejsze od swoich siły pod wodzą Rolanda. Sam rycerz może zadąć w róg, by zawrócić siły cesarskie, lecz nie czyni tego, gdyż lęka się, że zostałby posądzony o tchórzostwo. Dochodzi do bitwy, w której szala zwycięstwa przechyla się wielokrotnie na obie strony. W końcu jednak mocno odepchnięci Saraceni zwierają szyki i udaje im się przeprowadzić triumfalny atak, po którym przy życiu pozostaje tylko sześćdziesięciu rycerzy Rolanda. Frankowie jednak mimo to nie składają broni.
Roland zabija bratanka Marsyla, a Oliwier – jego wuja. Kolejni rycerze umierają z wycieńczenia, co spotyka się z ogromnym żalem Rolanda. Za namową arcybiskupa Turpina, dmie w róg, by powiadomić o swojej sytuacji cesarza, który natychmiast rusza z odsieczą. W końcu Roland zostaje na polu walki sam, poraniony i wyczerpany, lecz nadal ma siłę, by odeprzeć atak jednego z Saracenów, który próbuje odebrać mu miecz. W końcu spowiada się przed Bogiem i umiera.
Karol Wielki przybywa na miejsce bitwy i przysięga zemstę na Marsylu. Pokonuje Saracenów, lecz wojnę wypowiada mu również emir Baligant, któremu Marsyl obiecał oddać Hiszpanię, jeśli ten pokona Karola. W ostatecznej bitwie zwycięża jednak cesarz, Baligant zostaje zabity, Marsyl umiera z rozpaczy, a jego żona dobrowolnie się chrzci. Ochrzczeni zostają wszyscy poganie znajdujący się w Saragossie. Ciało Rolanda zostaje zabalsamowane i wysłane z powrotem do Francji, gdzie odbywa się jego uroczysty pogrzeb. Ze smutku jednak umiera jego narzeczona.
Pieśń o Rolandzie – bohaterowie
- Marsyl – dowódca wojsk muzułmanów;
- Karol Wielki – cesarz Francji;
- Roland – najszlachetniejszy z rycerzy Franków, człowiek waleczny, lojalny, niezłomny, prędzej gotowy oddać życie niż splamić swój honor lub poddać się;
- Oliwier – przyjaciel Rolanda, również odważny rycerz;
- Ganelon – zdrajca, przez którego dochodzi do bitwy, w wyniku której ginie Roland;
- Arcybiskup Turpin – kapłan uczestniczący w bitwie, błogosławił rycerzy ruszających w bój i obiecuje im raj po śmierci;
- Blankandryn – doradca Marsyla;
- Emir Baligant – sprzymierzeniec Marsyla;
