Bajki robotów to tak naprawdę jedno wielkie Lemowskie pytanie o to czy ludzka kondycja psychiczna i moralna zmieni się, kiedy będziemy otoczeni przez maszyny i roboty? I czy roboty odziedziczą nasze negatywne cechy i namiętności? Na oba pytania autor zdaje się dawać nam gorzką odpowiedź.
Spis treści
Jak Erg Samowzbudnik Bladawca pokonał – streszczenie
Król Boludar miał dusze kolekcjonera i w swoim pałacu gromadził wiele rzeczy rzadkich i trudno dostępnych w całym kosmosie. Jednym z jego najważniejszych eksponatów była podobizna Homosa Antroposa – legendarnego stwora, o którym wszyscy słyszeli, ale którego nikt naprawdę nie spotkał.
Któregoś razu elektrowied Halazon wyjawił królowi Boludarowi, że wie w jaki sposób sprowadzić można prawdziwego, żywego Homosa. Król natychmiast zapala się do tego pomysłu, wysyła Halazona na misję kosmiczną, natomiast świadom, że sprowadzenie do królestwa tak niebezpiecznego stworzenia jak Homos Antropos spotka się z niepokojem społecznym, zgadza się dyskutować na ten temat z dwoma nadwornymi wielowiedami, Salamidem i Thaladonem. Z rozmowy tej dowiadujemy się, że Homos Antropos jest istotą zaskakująco podobną do człowieka. Dyskusja jest jednak nader prowizoryczna i wielowiedowie nie są w stanie przekonać króla, by poniechał swojego planu. Po jakimś czasie Halazon rzeczywiście sprowadza Boludarowi żywego Homosa, który ze względu na swój biały kolor skóry nazywany jest Bladawcem.
Król umieszcza blade stworzenie w klatce, gdzie ciekawska gawiedź może go oglądać. Wkrótce zainteresowanie stworzeniem wykazuje również córka Boludara, księżniczka Elektrina. Zaczyna ona rozmawiać z Homosem, a ten podstępnie wykrada jej kluczyk, którym księżniczka nakręca swój elektryczny umysł i bez którego nie jest w stanie funkcjonować. Sprawa wychodzi na jaw bardzo szybko. Służba odnajduje księżniczkę nieprzytomną następnego ranka, a Homos Antropos wymusza na królu układ, według którego odda mu klucz, kiedy ten przygotuje dla niego w pełni wyposażony statek kosmiczny. Król wywiązuje się ze swojej części umowy, a kiedy Homos wsiada na statek, pokazuje królowi klucz, woła do niego, że go mu nie odda i że ma to być kara za jego uwięzienie i poniżenie, po czym odlatuje. Król Boludar natychmiast zwołał na dwór najznamienitszych elektrycerzy i wojowników, pośród których znaleźli się, m.in.: Strzeżysław Megawat, szermierz-oscylator, dwaj Automacieje, nadążnicy w stu bitwach wypróbowani, Protezy, sławny konstrukcjonista, Arbitron Kosmozofowicz, Palibaba-intelektryk, trzej Selektryci, Diody, Triody i Keptody, Perpetuan, Matrycy Perforat i jego niezwyciężony cyberowiec, a także Erg Samowzbudnik, który składał się z rtęci, dzięki czemu był stanie przybierać dowolne kształty.
Król ogłosił konkurs, w którym stawką była oczywiście ręka księżniczki i odziedziczenie królestwa po Boludarze. Elektrycerze natychmiast rzucili się do poszukiwań nędznego Homosa, który poważył się podnieść rękę na godność królewską. Każdy z nich szukał według własnych metod i pomysłów. Niektórzy toczyli całe wojny, inni używali skomplikowanych maszyn, które miały wskazać kierunek poszukiwań oraz sposób odzyskania kluczyka nakręcającego umysł Elektriny. Każdy jednak z wyżej wymienionych prędzej czy później postradał życie nie będąc nawet blisko odnalezienia kluczyka.
Kiedy wszelkie nadzieje zawiodły, na dwór królewski, po roku i sześciu niedzielach, powrócił jako jedyny – Erg Samowzbudnik. Opowiedział on szereg nieprawdopodobnych historii o swoich przygodach, po czym rzeczywiście udało mu się wybudzić księżniczkę, poślubić ją i zasiąść na tronie. Nikt jednak nie wiedział, że jego sukces oparty był na kłamstwie. Erg Samowzbudnik bowiem nigdzie tak naprawdę nie poleciał, a wszystko, co opowiadał królowi Boludarowi i jego dworzanom, było tylko wytworem jego wyobraźni. Erg po prostu posiadł niezwykłą sztukę otwierania wszystkich zamków, dzięki czemu po upewnieniu się, że żaden z jego konkurentów nie powrócił, przywrócił księżniczkę do życia, zachowując wszelkie pozory swego bohaterstwa.
Jak Erg Samowzbudnik Bladawca pokonał – plan wydarzeń
- Boludar nakazuje elektrowiedowi Halazonowi, by sprowadził do jego królestwa Homosa Antroposa.
- Król rozmawia z Salamidem i Thaladonem, którzy daremnie próbują przekonać króla, że jego pomysł jest nierozsądny. Król jednak ignoruje ostrzeżenia.
- Halazon sprowadza Boludarowi Homosa, który zostaje wystawiony w klatce na widok publiczny.
- Dochodzi do zaznajomienia się stwora z Elektriną i do kradzieży jej kluczyka.
- Elektrina zostaje odnaleziona nieprzytomna, a cały dwór rusza na poszukiwanie kluczyka do jej umysłu.
- Do kradzieży przyznaje się Homos i zawiera z królem układ, według którego Boludar w zamian za zwrot kluczyka, ma dać Antroposowi statek kosmiczny.
- Kiedy król wywiązuje się z umowy – Antropos ucieka.
- Król wyznacza nagrodę za schwytanie Homosa w postaci ręki Elektriny i dziedziczenia królestwa.
- Wielu śmiałków próbuje odnaleźć złodzieja i jego łup, jednak prędzej czy później wszyscy tracą życie.
- Jako jedyny z podróży wraca Erg Samowzbudnik, który kłamie, że przez ponad rok był na wyprawie i któremu udaje się przywrócić księżniczkę do życia przy pomocy sztuczki.
- Erg poślubia Elektrinę i rządzi królestwem, a jego kłamstwo nigdy nie wychodzi na jaw.
Bohaterowie
- król Boludar – władca i kolekcjoner rozmaitych osobliwości;
- Halazon – stary elektrowied;
- Salamid i Thaladon – wielowiedowie dworscy;
- księżniczka Elektrina – córka króla Boludara;
- Homos Antropos – stwór przywieziony przez Halazona na dwór Boludara;
- Erg Samowzbudnik – jeden ze śmiałków, którzy pragnęli uratować księżniczkę Elektrinę;
- tłum elektrycerzy;
Jak Erg Samowzbudnik Bladawca pokonał – problematyka
Opowiadanie Stanisława Lema pt. Jak Erg Samowzbudnik Bladawca pokonał można zakwalifikować do tego cyklu Bajek robotów, w których autor daje wyraz swoim niepokojom dotyczącym ludzkiej natury, zwłaszcza w momencie zetknięcia się z obcą cywilizacją kosmiczną. Po raz kolejny mamy do czynienia z sytuacją, w której człowiek jest dla pewnej społeczności stworzeniem wręcz mitycznym, otoczonym mroczną legendą. Legendą, które zresztą sprawdza się w stu procentach w momencie, kiedy Homos Antropos zostaje sprowadzony do królestwa Boludara. Opowiadanie co prawda nie kończy się tragicznie, księżniczkę udaje się uratować, chociaż Erg, który tego dokonuje, czyni to za pomocą kłamstwa. To również cecha charakterystyczna dla „bajek” Lema. Zabawa konwencją: jeśli bajka to bez stuprocentowego happy endu, jeśli happy end to osiągnięty nie do końca uczciwymi metodami.