Księga Hioba – motywy literackie

Autor: Grzegorz Paczkowski

Księga Hioba to jedna z części Pisma Świętego Starego Testamentu. Opowiada o człowieku posiadającym wiarę tak trwałą i potężną, że niemożliwą do zniszczenia nawet przez diabła. 

Motyw wiary

Niezachwiana wiara Hioba, która wytrzymała wszystkie próby stawiane przed nią przez Szatana, jest fabularnym centrum całej Księgi Hioba.  Człowiek ten bardzo mocno kochał Boga, mimo że utracił wszystkie bogactwa, a także ukochaną rodzinę i własne zdrowie. Uratował tym swoją duszę, a także przyczynił się do kolejnego triumfu Boga nad złem, za co został później wynagrodzony. Wiara to najczęstszy motyw w literaturze sakralnej, ale bardzo dużą rolę pełni również w beletrystyce. W literaturze polskiej przez wieku najczęściej przyjmował postać wiary katolickiej i jej wpływu na funkcjonowanie jednostek lub całego narodu. Do motywu tego odwołują się zwłaszcza twórcy mistyczni i metafizyczni, rozważający życie przede wszystkim na poziomie duchowym. 

Motyw cierpienia

To motyw bardzo często poruszany w całym Piśmie Świętym. Księga Hioba bardzo dokładnie zajmuje się interpretacją roli, jaką cierpienie pełni w ludzkim życiu. Hiob jest przykładem stoickiego wręcz podejścia do negatywnych i bolesnych spraw, które spotykają nas w życiu. Twierdzi, że skoro przez wiele lat przyjmował dobro, to dlaczego teraz miałby się oburzać na przytrafiające mu się zło. Widzi w całym swoim życiu, że to nie jego wola, lecz boski zamiar, pełni najważniejszą rolę. Człowiek więc nie musi rozumieć, dlaczego przytrafia mu się nieszczęście. Łatwiej mu będzie je znieść, kiedy zaufa, że jest w tym wszystkim wola boża. 

Cierpienie jest dla Hioba również pewnego rodzaju specyficznym ćwiczeniem duchowym, w myśl powiedzenia, że cierpienie uszlachetnia. Mężczyzna po utracie domu i rodziny bardzo dużo rozmyśla o swoim położeniu, z czego wysnuwa ogólne refleksje na temat życia ludzkiego i człowieczej natury. Czuje, że ma pewne zadanie do wykonania – musi przebrnąć przez daną mu sytuację z godnością, ponieważ wszystko czemuś służy i nawet tak ciężkie chwile są dane po coś. Przeciwstawia się to również przypadkowości losu, o którym przeświadczenie panowało na przykład w dziełach antycznych. Tutaj Bóg kierował wszystkimi wydarzeniami i nawet największe zło był w stanie przekuć na wielką korzyść i dobro. 

Motyw dobra i zła

Odwieczny konflikt dobra ze złem jest w całym Piśmie Świętym ujęty w ciągłe próby udowodnienia Bogu przez Szatana, że świat, który stworzył nie jest doskonały, a ludzie nie tak mu oddani, jak by tego chciał. Księga Hioba jest tego bardzo jaskrawym przykładem, ponieważ Szatan próbuje sprowokować Boga i wmówić mu, że nie przekona się o prawdziwej wartości wiary Hioba , dopóki nie odejmie mu wszystkich dóbr i bogactw. Hiob jednak przechodzi przez tę próbę, a jego wiara pozostaje niezachwiana. W symboliczny sposób po raz kolejny dobro odnosi zwycięstwo nad złem i to przy pomocy człowieka. Ten okazuje się bowiem doskonalszy, niż Szatan podejrzewał. 

Dodaj komentarz