Normy społeczne – ograniczają człowieka czy porządkują życie? Omów zagadnienie na podstawie Tanga Sławomira Mrożka. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Autor: Grzegorz Paczkowski

Normami społecznymi zwykliśmy określać zestaw postaw i zachowań, jakie oceniamy pozytywnie jeśli chodzi o życie w większej zbiorowości. Są one niezbędne po to, by większa grupa różniących się od siebie ludzi mogła żyć wspólnie, nie robiąc sobie nawzajem krzywdy i respektując swoje granice. Bywają jednak sytuację, w których te normy stają się bardziej ciężarem niż pomocą w przetrwaniu codzienności. Sytuacje takie stają się często kanwą dzieł literackich, dramatycznych i filozoficznych, dzięki którym jesteśmy później w stanie poszerzać swoje horyzonty myślowe na dany temat. 

Tango to nie tylko wybitny dramat jednego z największych polskich i światowych dramaturgów XX wieku. To przede wszystkim wielki referat na temat tego, jak bardzo jesteśmy uwikłani w normy społeczne, jak mocno wpływają one na nasze codzienne zachowywanie oraz czym grozi zachwianie takich norm i oddalenie się w kierunku ich braku oraz anarchii.

Główny wątek Tanga to konflikt pokoleniowy w jednej z polskich rodzin. Nie jest to jednak zwyczajny konflikt pokoleniowy, ponieważ role w nim zostały odwrócone. To starsi buntują się przeciwko porządkowi społecznemu oraz wszelkim konwencjonalizmom. Najmłodszy zaś przedstawiciel rodziny, Artur, walczy o umiar, rozwagę i powrót do tradycji. Artur jest młodym studentem medycyny i uważa, że każdy człowiek w jego wieku powinien przejawiać bunt i niezgodę na zastany świat.

On jednak nie ma przeciwko czemu się buntować, ponieważ w jego domu nie obowiązują żadne reguły. Jego rodzice, Stomil oraz Eleonora, wyrośli w pokoleniu, które mocno buntowało się w walce o swoją wolność osobistą i intelektualną. Nie wyrośli jednak z buntu, do którego przyłączyła się również nestorka rodu, babcia Eugenia. We trójkę, ku rozpaczy Artura oraz dziadka Eugeniusza, który jednak nie ma odwagi do samodzielnego przeprowadzenia buntu, bojkotują wszelki możliwy porządek i ład rodzinny. Babcia robi sobie żarty nawet z własnej śmierci. Stomil zaprasza do domu obcego Edka w ramach eksperymentu artystycznego.

Wszyscy drwią sobie z powagi, żyjąc chwilą i próbują wciągnąć w swój anarchistyczny świat również Artura. Ten w akcie ostatecznej rozpaczy próbuje zmusić wszystkich do zmiany na stawienia i do powrotu do swoich tradycyjnych ról w społeczeństwie i w rodzinie. Okazuje się to jedna chybiony pomysł, ponieważ odwrotu od chaosu już nie ma. Artur zostaje zabity przez agresywnego Edka, który symbolizując ustroje totalitarne w świecie, przejmuje władzę w domu, gdzie nie spotyka się z absolutnie żadnym sprzeciwem. Wychodzi więc na to, że normy społeczne, choć czasem niedzisiejsze i uciążliwe, są gwarantem pewnego porządku, który gwarantuje sprawiedliwość na dłuższą metę. 

O normach społecznych bardzo często w swoich dziełach pisał Witold Gombrowicz. Najbardziej znane jego dzieło, pt. Ferdydurke,mówi właśnie o tym,jak społeczeństwo i jego wymagania wpływa na nasze codzienne zachowanie, stopniowo odbierając nam indywidualność. Gombrowicz nie widzi wyjścia z tej sytuacji. Z jednej formy można uciec jedynie w drugą.

Normy społeczne są tutaj rozumiane jako wzorce pewnych zachowań, którymi się kierujemy w codziennym życiu. W każdej chwili odgrywamy jakąś rolę. Rolę ucznia, rodzica, nauczyciela, człowieka bogatego lub biednego, młodzieńca, starca, itd. Wszystkie te postawy charakteryzują się pewnym specyficznym stylem bycia, w który jesteśmy wtłaczani. Gombrowicz widzi w takim systemie zagrożenie dla niepowtarzalności ludzkiej indywidualności,jednak twierdzi, że jesteśmy skazani na jej utratę i roztopienie się w ogólnym morzu norm społecznych i behawioralnych, w jaki każdego z nas zanurza życie w społeczeństwie. 

Na pytanie postawione w temacie pracy nie da się odpowiedzieć w sposób jednoznaczny, gdyż każdy rozpatrywany przypadek jest diametralnie inny. Każdy musi znaleźć odpowiedź adekwatną do jego obecnej sytuacji. 

Dodaj komentarz