„Podróże kształcą” – to powiedzenie słyszał chyba każdy z nas. Istotnie, podróżując mamy okazję poznawać nowych ludzi, nowe kultury i języki, smakować egzotycznych potraw czy po prostu poznawać inne krajobrazy. Podróż jako motyw literacki zajmuje bardzo dużo miejsca w literaturze i było tak od samych jej początków.
Jeśli chodzi o motyw podróży w Mitologii autorstwa Jana Parandowskiego, to chyba najbardziej legendarną opowieścią jest wyprawa po złote runo. Była to wielka wyprawa, w której wzięło udział wielu greckich herosów, np. Orfeusz, Tezeusz, Jazon czy sam Herakles. Każdy z bohaterów ma własny powód, dla którego wyrusza w niebezpieczną wyprawę po runo złotego barana, spoczywające – według pogłosek – w gaju należącym do boga wojny – Aresa. Jazon zostaje tam wysłany przez swojego wuja, który ma nadzieję w ten sposób pozbyć się konkurenta w walce o tron.
Najważniejszą jednak motywacją wszystkich herosów była chęć wzięcia udziału w kolejnej przygodzie. Każdy z nich bowiem miał już bardzo mocno ugruntowaną pozycję w hellenistycznym świecie. Każdy z nich wsławił się już dostatecznie, by nie musieć udowadniać swojej odwagi, męstwa czy zdolności walki i siły.
W mitologii greckiej zdarzają się również inne przykłady motywów do wyruszenia w podróż. Na przykład Dedal i Ikar wyruszyli w niebezpieczną podróż, ponieważ musieli uciekać z Krety, gdzie despotyczny król Minos chciał ich uwięzić na zawsze. Orfeusz wyrusza w niebezpieczną podróż do krainy umarłych, ponieważ nie jest w stanie pogodzić się ze śmiercią ukochanej Eurydyki. Odyseusz aż przez dziesięć lat wraca z wojny trojańskiej do rodzinnej Itaki, ponieważ spadła na niego klątwa boga mórz i oceanów – Posejdona.
Również w literaturze współczesnej jesteśmy w stanie odnaleźć wiele motywów podróżniczych. Choćby Mały Książę Antoine’a de Saint Exupery’ego. Główny bohater tej powiastki filozoficznej jest chłopcem żyjącym samodzielnie na niewielkiej planecie, którą się opiekuje. Pewnego razu pojawia się na niej Róża, która oczarowuje Księcia, a widząc swój przemożny wpływ na jego osobę, zaczyna to wykorzystywać i absorbować nieświadomego chłopca w całości.
Zdezorientowany Książę, wyrusza w podróż po kosmosie, by znaleźć odpowiedź na pytanie, czym jest przyjaźń i miłość, oraz jak w ogóle powinna wyglądać relacje z drugim człowiekiem, z drugą istotą żywą. Podróżuje i zwiedza kolejne wiaty, jednak nie jest w stanie odnaleźć jednoznacznej odpowiedzi. Dopiero na Ziemi spotyka Lisa, który tłumaczy mu, że przyjaźń to nie tylko zabawa i radość, lecz także odpowiedzialność. Mały Książę dojrzewa, choć prawdą, którą odnajduje jest dla niego gorzka. Wie, że Róża go wykorzystywała i oszukiwała. Znalazł jednak odpowiedź, której szukał.
Jak widać na powyższych przykładach, powodów, dla których ludzie wyruszają w podróż jest mnóstwo. Niektórzy po prostu uzależnieni są od adrenaliny związanej z przygodą, inni w drodze szukają duchowych odpowiedzi na trudne życiowe pytania. Jeszcze innych do wyruszenia w drogę zmusza sytuacja egzystencjalna: problemy finansowe lub konieczność ucieczki.
Tak czy inaczej powyższe przykłady pokazują również, że za każdym razem podróż przynosi nieco inne rezultaty niż te, których się spodziewaliśmy. Przeważnie otrzymujemy bowiem rzeczy nie te, których – jak nam się wydawało – potrzebowaliśmy, lecz takie, których potrzebowaliśmy naprawdę, nawet w nieuświadomiony sposób. Prawdą jest, że podróże kształcą, niezależnie od powodów, dla których w podróż wyruszamy.