Interpretacje wierszy i materiały do nauki
Utwór jest poświęcony prezentowi, którym król Stanisław August Poniatowski obdarował Adama Naruszewicza. Był to złoty, zdobiony zegarek. Poeta zachwyca się zegarkiem, sławi hojność króla, a także wyraża refleksję na temat upływu czasu.
Ignacy Rzecki to jedna z głównych postaci powieści Bolesława Prusa pt. Lalka. Jest to bohater, który urodził się i dojrzewał w epoce o zupełnie odmiennych ideałach niż te, które dominowały pod koniec XIX wieku. Rzecki symbolizuje świat miniony, jego wewnętrzne zmagania uświadamiają czytelnikom, jak szybko fundament romantyczny skruszył się w posadach i został zastąpiony ideami pozytywizmu, nie dając tak naprawdę ludziom starszej daty szansy na złapanie oddechu pomiędzy dwoma skrajnie różnymi epokami.
Stanisław Wokulski to główny bohater powieści Bolesława Prusa pt. Lalka – jednego z najwybitniejszych dzieł polskiej literatury doby pozytywizmu. Jest to postać szczególna – z jednej strony dorosły mężczyzna, z drugiej zakochany młodzieniec, z jednej genialny przedsiębiorca, z drugiej człowiek zupełnie nieprzywiązujący wagi do pieniędzy i bogactwa. Najważniejszym jednak paradoksem w przypadku Wokulskiego jest jego wewnętrzne rozerwanie pomiędzy ideami i ideałami dwóch skrajnie różniących się od siebie epok – romantyzmu i pozytywizmu.
Wiersz „*** (Pytasz, co w moim życiu z wszystkich rzeczą główną)” został opublikowany przez Jana Lechonia w tomiku „Karmazynowy poemat” wydanym w 1920 roku. Utwór skupia się na tematyce związanej z wartościami życiowymi, tutaj miłości oraz śmierci. Artysta często poruszał w swoich wierszach uniwersalne problemy dotykające większości ludzi. Tekst doczekał się aranżacji muzycznej w wykonaniu Grzegorza Turnaua (utwór „Pytasz” z płyty „L” opublikowanej w 2017).
Omawiany wiersz „Modlitwa” został wydany przez Jana Lechonia w 1924 roku w zbiorze „Srebrne i czarne”. Tomik ten jest wyjątkowy bowiem był ostatnim opublikowanym przez artystę w dwudziestoleciu międzywojennym. Późniejsze wiersze wydrukowano dopiero po drugiej wojnie światowej. „Modlitwa” wpisuje się w melancholijny nastrój tomu i opisują refleksje dotyczące ludzkiego życia.
Julian Ochocki to drugoplanowa postać, przy pomocy której Bolesław Prus w Lalce sportretował pewną postawę ludzką, charakterystyczną dla przełomu pozytywizmu i modernizmu w Polsce. To człowiek, którego charakter przeciwstawia się np. charakterowi Ignacego Rzeckiego, natomiast stanowi psychologiczne uzupełnienie ducha Stanisława Wokulskiego. Kim więc był Julian Ochocki?
Izabela Łęcka to postać, którą do życia powołał Bolesław Prus na kartach wybitnej powieści pt. Lalka. Jest to postać skonstruowana bardzo oryginalnie, na pewno nie według standardowych schematów damy serca głównego bohatera. Do dziś Łęcka budzi wiele kontrowersji i jest przedmiotem gorących dyskusji badaczy, niektórzy twierdzą nawet, że tytuł powieści Prusa odwołuje się właśnie do niej. Przyjrzyjmy się, kim była Izabela Łęcka.
Dzisiaj rzadko słyszy się o męczennikach. Słowo to kojarzy się raczej z odległymi czasami prześladowań pierwszych chrześcijan. Nawet jeśli jesteśmy w stanie wymienić kilka postaci, które poniosły w historii śmierć męczeńską, to przytoczenie szczegółów ich życiorysów, może już stanowić większy problem. Tymczasem zjawisko śmierci męczeńskiej wywarło duży wpływ na rozwój nie tylko naszej kultury, religii i wzorców moralnych, lecz także literatury i sztuki. Męczennicy są częścią naszej kultury, warto zatem nieco przybliżyć to, kim byli.
W wierszu „Balon” Adama Naruszewicza opis rzeczywistego lotu balonem nad Warszawą staje się okazją do przedstawienia światopoglądu charakterystycznego dla oświecenia. Utwór jest wyrazem zachwytu nad możliwościami techniki i zdolnościami człowieka.
Wiersz „Przypowieść” jest wyjątkowy z wielu powodów. Znaczeniowo, na co wskazuje sam tytuł, odnosi się do przypowieści, nie spełnia jednak wymagań gatunkowych. Opowiada o życiu żołnierza, trudach związanych z jego życiem oraz cierpieniu, które towarzyszy mu w czasie wojny. Lechoń zastosował tu tzw. poetykę roli, co oznacza, że podmiot liryczny odbiega doświadczeniami od autora i nie można ich utożsamiać. Poeta, który nie był wojskowym, wczuwa się w żołnierza i opisuje coś, czego nie przeżył. Jest to charakterystyczną cechą twórczości artysty.
Utwór „Pospolite ruszenie” przedstawia przywary polskiej szlachty żyjącej w XVII wieku. Wacław Potocki negatywnie ocenia postawę współczesnych mu sarmatów, którzy zatracili waleczność i prawdziwy patriotyzm, przez co doprowadzili państwo do zguby.
Wiersz „Iliada” Jana Lechonia pochodzi z tomiku „Aria z kurantem” wydanego w 1945 roku. Sam tytuł wskazuje na odwołanie do mitologicznych motywów. Poeta, który przed wojną należał do grupy literackiej Skamander, opisuje tutaj dzieje Warszawy podczas II wojny światowej porównując ją z dziejami Troi, tworząc analogię w tytule, budowie i treści. Doświadczony przez wojnę i emigrację z dużą dozą smutku i żalu opisuje ukochane miasto, które zostało doszczętnie zniszczone przez niemieckie wojska.