Interpretacje wierszy i materiały do nauki
Potop to powieść historyczna napisana przez Henryka Sienkiewicza w 1886 roku. Opowiada ona o wojnie polsko-szwedzkiej w latach 1655-1660, zwanej potopem szwedzkim. Książka przedstawia historię zbuntowanej szlachty polskiej, która stawia czoła najeźdźcy. Potop skupia się na losach kilku głównych bohaterów, w tym na postaci Andrzeja Kmicica, szlachcica o skomplikowanej osobowości i burzliwej przeszłości. Powieść ukazuje trudne decyzje, jakie musieli podejmować bohaterowie w obliczu wojny oraz pokazuje, jak zmienia się ich charakter pod wpływem wydarzeń.
Polska przez wieleset lat była państwem rządzonym przez szlachtę – warstwę uprzywilejowaną społecznie ze względu na posiadane dobra, lub pochodzenie. Najbogatszą klasę szlachty stanowiła arystokracja, z której wywodzili się nieraz książęta i królowie. Przetrwała ona w szczątkowej formie do dziś, choć nie ma już żadnego znaczenia społecznego.
Odwaga i jej brak określany często tchórzostwem to dwa zjawiska towarzyszące człowiekowi od pradawnych dziejów. Naturalny instynkt przetrwania wykształcił w nas system ostrzegawczy, który wywołuje w nas przerażenia, abyśmy byli zdolni do ucieczki, lub obrony przed niebezpieczeństwem. Jednak to, co czyni nas ludźmi odważnymi, to umiejętność zapanowania nad własnym strachem w sytuacjach kryzysowych.
Bohater dynamiczny to taki, który w trakcie biegu fabuły dzieła, bardzo diametralnie zmienia swoją postawę. Zwykle dzieje się to pod wpływem bardzo silnych bodźców zewnętrznych, lub traumatycznych historii, które ich spotykają.
Polska literatura czasu zaborów w dużej większości skupiała się na omawianiu kwestii narodowych, społecznych, historycznych. Zwłaszcza do historii przywiązywano dużą wagę, z jednej strony próbując znaleźć w niej przyczyny klęski narodowej, z drugiej próbując pokrzepić udręczone serca opowieściami z czasów, kiedy Polska była jednym z najsilniejszych państw Europy. Przyjrzyjmy się dwóm fragmentom, w których zostały zawarte właśnie opisy dawnych wielkich dowódców polskich.
Motyw zdrady to jeden z szerzej poruszanych w Potopie wątków. Cóż – wielu Polaków zdradziło wówczas ojczyznę, niektórzy z niechęci do obrony kraju, inni z przerażenia ogromem sił szwedzkich, jeszcze inni przystawali do nieprzyjaciele z chęci indywidualnego zysku, który zamierzali wydobyć z wojennego popłochu i chaosu. Każda z tych motywacji jest haniebna, warto jednak się im przyjrzeć i nieco dokładniej przeanalizować powody, dla których w poszczególnych przypadkach dochodziło do zdrady. W ten sposób wiele można się nauczyć nie tylko o społeczeństwie polskim połowy XVII wieku, lecz także o ludziach w ogóle.
Druga część trylogii Henryka Sienkiewicza, Potop, to powieść niezwykle rozbudowana pod względem fabularnym. Głównym bohaterom przydarza się prawdziwy ogrom różnorodnych przygód, podróżują, walczą, odnoszą sukcesy, jak i porażki, kochają, nienawidzą, przechodzą przemiany. Dzięki temu powieść ta jest bardzo bogate we wszelkie motywy literackie, jakie jesteśmy sobie w stanie wyobrazić, co wpisuje Potop w kontekst literatury nie tylko polskiej, lecz także ogólnoświatowej. Czytając to dzieło jesteśmy w stanie sprawdzać, jak Sienkiewicz wykorzystał w swojej powieści motywy od dawna znane w twórczości, choć w każdym dziele możliwe to zrealizowania w oryginalny sposób. Oto główne motywy literackie w Potopie.
Potop Henryka Sienkiewicza zawiera szeroką perspektywę społeczeństwa polskiego połowy XVII wieku. Przy lekturze mamy okazję poznać postaci pochodzące z bardzo różnych grup społecznych, od króla, książąt i arystokratów, poprzez „zwykłą” szlachtę, na ludziach najuboższych i zwykłych przestępcach kończąc. Gama charakterów, które możemy napotkać na kartach drugiej części Sienkiewiczowskiej trylogii jest naprawdę imponująca. Oto najważniejsi bohaterowie Potopu.
W powieści Henryka Sienkiewicza pt. Potop, mamy do czynienia z bardzo przekrojowym obrazem społeczeństwa polskiego. Widzimy zarówno postaci wielkich patriotów gotowych poświęcić własne życie za dobro i bezpieczeństwo ojczyzny, jak i zdrajców, którzy są w stanie pójść ze szwedzkim najeźdźcą na każdy układ, jeśli tylko dane im będzie się na nim wzbogacić. Podane fragmenty obrazują dwa bardzo skrajne podejścia do Polaków jako narodu. Zaskakuje jedynie fakt, że w zasadzie można je odnieść również do czasów współczesnych.
Druga część trylogii Henryka Sienkiewicza – Potop – to powieść, która pokazuje między innymi szeroką perspektywę społeczeństwa polskiego połowy XVII wieku. Ukazuje się z niej obraz narodu bardzo niejednorodnego, złożonego z jednej strony z ludzi, którym materialny dobrobyt państwowy oraz osobisty zupełnie zmącił ułożenie priorytetów w umysłach, a z drugiej z patriotów, którzy za Rzeczpospolitą są w stanie oddać nie tylko cały swój majątek, aż do ostatniego grosza, lecz także własne życie. Czy więc Potop pokazuje prawdę o Polakach czy jest raczej zbiorem stereotypów, które niewiele mają i miały wspólnego z rzeczywistością?
Wątek uczucia rodzącego się i dojrzewającego pomiędzy Andrzejem Kmicicem a Aleksandrą Billewiczówną to jedna z najpiękniejszych historii miłosnych, jakich doczekała się polska literatura. Jest to miłość od pierwszego wejrzenia, przed którą jednak los stawia wiele przeszkód. Wszystkie je udaje się jednak bohaterom przezwyciężyć, by całość mogła zakończyć się szczęśliwie.
Andrzej Kmicic to jeden z najpopularniejszych bohaterów literackich polskiego pisarstwa. Stworzony przez Henryka Sienkiewicza w drugiej części trylogii pt. Potop, by pokazać jak dogłębnie człowiek może się zmienić pod wpływem trudnych doświadczeń oraz – przede wszystkim – miłości. Właśnie dzięki owej przemianie z niepokornego warchoła rozmiłowanego w hulankach i przemocy, w dojrzałego mężczyznę i świadomego patriotę, Kmicic do dziś zdobywa serca nowych czytelników powieści Sienkiewicza.
Głównymi bohaterami drugiej części trylogii Henryka Sienkiewicza, Potopu, są żołnierze różnego rodzaju wojsk lub ludzie w ten czy inny sposób z wojskowością związani. A że powieść dotyczy bardzo dynamicznego czasu wojny polsko-szwedzkiej, mamy okazję przyjrzeć się temu, jak rycerze Rzeczypospolitej radzili sobie w różnych ekstremalnych sytuacjach. Czytając Potop zyskujemy bowiem wgląd w to, jakie towarzyszą im emocje, uczucia, stany, oraz jak ci dzielni ludzie sobie z nimi radzą.