Bohaterowie dynamiczni – przykłady w literaturze różnych epok

Autor: Grzegorz Paczkowski

Bohater dynamiczny to taki, który w trakcie biegu fabuły dzieła, bardzo diametralnie zmienia swoją postawę. Zwykle dzieje się to pod wpływem bardzo silnych bodźców zewnętrznych, lub traumatycznych historii, które ich spotykają. Najczęściej jest to jednak miłość, która każe przedefiniować swoje dotychczasowe życie i postępowanie. Przykładów bohaterów dynamicznych jest w literaturze różnych epok całe mnóstwo. 

Bardzo wielu bohaterów dynamicznych przyniosła światu literatura okresu romantyzmu. Wówczas postaci podlegały metafizycznym przemianom, które predestynowały je do wielkich czynów dokonywanych przy pomocy samej siły ducha. Jedną z takich postaci był Kordian, tytułowy bohater dramatu Juliusza Słowackiego. Jako młody człowiek był to nadwrażliwy na rzeczywistość poeta, który przestał widzieć sens życia po tym, jak został odrzucony przez kobietę. Po nieudanej próbie samobójczej zaczyna podróżować po całej Europie i przekonywać się, że wartości, którymi kierował się dotąd w życiu były oderwane od rzeczywistości. Na szczycie Mont Blanc doznaje olśnienia i zmienia się w dojrzałego mężczyznę, którego najważniejszym celem staje się działanie na rzecz wolności ojczyzny. 

Przykładem bohatera dynamicznego z czasów baroku (choć opisanego w czasach pozytywizmu) może być oczywiście Andrzej Kmicic, bohater Potopu Henryka Sienkiewicza. Za młodu był to typowy polski warchoł, który życie przepędzał na hulankach, swawolach, ucztach, pościgach i pojedynkach. Folgował absolutnie wszystkim swoich zachciankom i żądzom. Później jednak zakochał się w Oleńce Billewiczównie. Przez ciąg nieprzychylnych zbiegów okoliczności, wplątał się w służbę u księcia Radziwiłła, który okazał się zdrajcą Polski w trakcie najazdu Szwedów. Pod wpływem porzucenia przez Oleńkę i wyrzutów sumienia związanych ze służbą u Radziwiłła, Kmicic przeszedł wewnętrzną przemianę. Z warchoła zmienił się w dojrzałego i szlachetnego rycerza o właściwie zbudowanej hierarchii wartości. Stał się bohaterem narodowym w trakcie obrony Jasnej Góry, a później został całkowicie zrehabilitowany przez samego króla i odzyskał miłość Oleńki. 

Innym Sienkiewiczowskim bohaterem, do którego bez problemu można by było przykleić łatkę bohatera dynamicznego, jest bez wątpienia Marek Winicjusz z powieści Quo Vadis. Był to wysoko postawiony Rzymianin, który zakochał się w Ligii, ubogiej chrześcijance. Mężczyzna był w stanie zrobić wszystko dla tej miłości, jednak wiedział, że najważniejszą granicą, którą będzie musiał pokonać, będzie przyjęcie chrztu. Nie było to wcale takie proste, gdyż był to czas, w którym cesarz Neron prześladował chrześcijan. Marek musiał więc porzucić pozycję uprzywilejowanego obywatela i dobrze sytuowanego żołnierza prowadzącego hulaszczy tryb życia, by podążać za nauką promującą skromność, miłosierdzie, pokorę i modlitwę. Winicjusz zdobył się na to poświęcenie i został za to nagrodzony miłością Ligii. 

Najsłynniejszym chyba bohaterem dynamicznym w literaturze polskiej jest chyba Ksiądz Robak, czyli Jacek Soplica z Pana Tadeusza – epopei narodowej autorstwa Adama Mickiewicza. Za młodu był to szanowany w całym swoim powiecie bogaty szlachcic-warchoł, o którego przyjaźń i wpływy zabiegali nawet arystokraci, m.in. Stolnik Horeszko, w którego córce, Ewie, Soplica się zakochał. Stolnik jednak nie chciał słyszeć o mezaliansie i w upokarzający sposób odprawił Jacka. Ten popadł w rozpacz i korzystając z okazji rosyjskiego najazdu na zamek magnata, zabił Stolnika. Społeczny ostracyzm i wyrzuty sumienia spowodowały, że Soplica opuścił rodzinne strony i przywdział mnisi habit. Wyruszył w wędrówkę po świecie, której celem było zainteresowanie możnych tego świata sprawą zaborów Polski. Po wielu latach Soplica, już jako ksiądz Robak, wrócił w rodzinne strony, by organizować powstanie. Zostaje jednak ranny i na łożu śmierci wyznaje prawdę o sobie Gerwazemu, staremu słudze Stolnika. Ten widząc, ile Soplica zrobił, by odpokutować swój młodzieńczy czyn, przebacza mu, dzięki czemu szlachcic może umrzeć w spokoju duszy. 

Bohaterowie dynamiczni to postaci bardzo ciekawe, z którymi bardzo łatwo nam się utożsamić. Są bowiem niedoskonałe tak, jak każdy z nas. Później jednak, dzięki ogromnemu wysiłkowi zmieniają się i pokazują, że nawet z najgorszej sytuacji można wyjść obronną ręką, co daje czytelnikowi nadzieję. Każda epoka posiada własnych bohaterów, w każdych bowiem czasach należy pamiętać, że na zmianę swojego życia zawsze jest czas. 

Dodaj komentarz