Krzysztof Kamil Baczyński to poeta urodzony w 1921 roku, więc jest artystą, którego klasyfikujemy jako przedstawiciela pokolenia Kolumbów. Czasy jego młodości i dojrzewania zostały zmącone przez wybuch II Wojny Światowej. Wojna, dla pokolenia Baczyńskiego, niosła nie tylko konsekwencje w postaci doświadczenia cierpienia, śmierci i strachu. Musieli oni w tym samym czasie poradzić sobie ze wstrząsem nowej rzeczywistości oraz przyjąć własną postawę wobec tych wydarzeń. Autor w swoich wierszach poruszał problemy ponadczasowe, takie jak pielęgnowanie duszy, czy poszukiwanie wartości mogących stanowić fundamenty dorosłego życia, mając jednocześnie pełną świadomość, że to dorosłe życie może nigdy nie nastąpić.
Spis treści
Historia – analiza utworu
Wiersz Krzysztofa Kamila Baczyńskiego „Historia” to utwór przedstawiający świat i wojnę oczami reprezentanta pokolenia Kolumbów. Autor zdecydował się na wyjście z ram klasycznego wiersza stosując formę wolną, stychiczną, gdzie nie ma podziału na strofy. W wierszu obecne są rymy, które możemy zaklasyfikować jako krzyżowe oraz okalające. Mają one jednak nieregularny układ i są zarówno dokładne: śpiewu-gniewu, krew-lew, jak i niedokładne: przebacz-nieba, łaski-piaskiem.
„Historia” to przykład liryki bezpośredniej, gdzie „ja” liryczne ujawnia swoją osobę. W utworze widzimy to, poprzez obecne w treści czasowniki w pierwszej osobie liczby pojedynczej, np. „widzę”. Znając biografię Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, nie jest trudno dojść do wniosku, że podmiot liryczny w wierszu „Historia” to sam jego autor.
Treść utworu bogata jest w środki stylistycznego wyrazu. Baczyński zastosował tu liczne epitety: „miejsca puste”, „pożegnania wiotkie”, „dzbany wrzące” oraz porównania „pożegnania wiotkie jak motyl świtu i trzepot rzęs”, „czas tylko warczy jak lew”. Oba te zabiegi mają na celu działać na wyobraźnię odbiorcy oraz pomagają lepiej zrozumieć obraz przedstawiony w wierszu.
Baczyński, pomimo iż w „Historii” pisze o brutalności wojny, to opowiada o tym w piękny, wręcz marzycielski sposób. Stosuje metafory: „w błękicie nieba jeszcze te miejsca puste”, czy „prowadzi jak wygnańców łask ląd krążący po niebie, gdzie brak dłoni i rapierów śpiewu”. Autor wykorzystuje również apostrofę „Płacz matko, kochanko, przebacz”, co dodatkowo podkreśla tragizm wojennej rzeczywistości. W wierszu zauważymy także anafory, czyli powtarzające się zwroty „gdzie” oraz „wy” na początku wersów w kilku miejscach utworu. Aby nadać dynamizmu i wyróżnić strukturę intonacyjną, autor wiersza zastosował przerzutnie: „A może / niebo po lądzie dmące pisakiem / tak kształt ich zapisuje”.
Historia – interpretacja wiersza
Krzysztof Kamil Baczyński był reprezentantem pokolenia Kolumbów, czyli pisarzy urodzonych w roku ok. 1920, dla których okres wchodzenia w dorosłość przypadał na czas trwania II Wojny Światowej. Tematem utworu, jak sam jego tytuł wskazuje, jest historia. Podmiot liryczny prowadzi refleksje na temat swojego pokolenia i jego miejsca w obecnej sytuacji w Polsce. Porównuje on obecne czasy z przeszłością. Pamięta „arkebuzy dymiące” jakby to było wczoraj. Zauważa i podkreśla, że dzisiejszy świat jest już zupełnie inny.
Pamięć o starym pokoleniu, chociaż wydawało by się, że mocno utwierdzona w tożsamości rodaków, przemija. „Kanonier jeszcze rękę trzymał” w miejscu, gdzie dziś już wyrosły nowe drzewa. Nie ma śladu po starej wojnie. Wyrasta nowe pokolenie, które obawia się, że podzieli los przodków, ponieważ historia zatacza koło. Podmiot liryczny wspomina „wiotkie pożegnania” i „śpiew pożegnalnego ptaka”, obawiając się jednocześnie, że to samo spotka i jego.
Baczyński rozsiewa pesymistyczną wizję przyszłości Polskiej młodzieży w obliczu II Wojny Światowej. Zaznacza, że matki i kochanki ponownie będą składać kwiaty na grobach ich zmarłych synów i mężów. Podkreśla, że wojna zawsze związana jest z cierpieniem i stratą, a pamięć o nich z czasem będzie się zacierać.
Baczyński pisząc „Historię” inspirował się wieloma wydarzeniami wojennymi, w których udział brał jego kraj. Widać tu nawiązania do walk narodowowyzwoleńczych XIX wieku, czy armii z czasów Napoleona, Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego. Zestawia ze sobą dwa światy – jego obecny oraz przeszłość w ogólnym założeniu. Wojna, o której wspomina w „Historii” jest w zasadzie hybrydą militarnych doświadczeń Polaków, a nie konkretnym wydarzeniem.
W wierszu, podmiot liryczny wyraźnie zaznacza, że ma świadomość własnej zagłady i zagłady swojego pokolenia. Widzi, że historia zatoczy koło, a oni dołączą do przodków, ponieważ „w błękicie powietrza” są jeszcze puste miejsca, zaś ich „pokryje piach”.
Krzysztof Kamil Baczyński niejednokrotnie w swojej twórczości opowiadał o własnym pokoleniu w sposób oniryczny, ale jednocześnie w konwencji apokaliptycznej. Podobnie jest w utworze „Historia”. Brutalne obrazy, przywołujące na myśl wojnę, ubrane są w piękne metafory i porównania. Baczyński ma świadomość, że pokolenie Kolumbów podzieli losy przodków, a jednocześnie opowiada o tym w sposób marzycielski i nostalgiczny.