Telimena oraz Zosia to dwie bardzo ważne postaci z epopei narodowej Pan Tadeusz Adama Mickiewicza. Różne pod bardzo wieloma względami, związane jednak przyszywanym pokrewieństwem. Telimena jest opiekunką młodziutkiej Zosi i dba o jej rozwój oraz znalezienie jej odpowiedniego męża.
Telimena to kobieta, która do Soplicowa, w którym rozgrywa się akcja eposu, przybywa po wieloletnim pobycie w Petersburgu. Jest kobietą dojrzałą, ale nadal piękną, zadbaną i zawsze elegancką, na pierwszy rzut oka daje się wyczuć u niej dużą klasę. Uwagę mężczyzn zwraca nie tylko zjawiskową urodą, lecz także ubiorem – jej kreacje są przesadnie wyszukane, zbyt wykwintne i wytworne jak na proste wiejskie warunki. Telimena jednak stylizuje się w ten sposób umyślnie, ponieważ jej pragnieniem jest (po raz kolejny) wyjść za mąż, by nie zostać samotną wdową na starość. Można więc odnieść wrażenie, że oprócz urody, Telimena dysponuje też dobrze rozwiniętym zmysłem sprytu. To prawda – jest kobietą bardzo inteligentną, oczytaną i obytą, czego daje dowód rozmawiając w czasie uczty na rozmaite tematy, w dodatku w kilku językach. Swoją nieprzeciętną inteligencję wykorzystuje głównie do kokietowania mężczyzn. Kiedy poznaje Tadeusza, stosuje wiele „pułapek” towarzyskich tak, by młody mężczyzna wpadł w jej miłosne sidła. Kiedy jednak ten plan zawodzi i Tadeusz okazuje się być zakochany w Zosi, Telimena bez trudu zmienia obiekt swoich starań. Przez cały czas trwania utworu, Telimena zdążyła romansować z Tadeuszem i Hrabią, by w końcu wyjść za mąż za Rejenta. Jest więc to kobieta zdeterminowana, której nic nie powstrzyma przed osiągnięciem celu, w drodze do którego jest w stanie uciec się do rozmaitych forteli towarzyskich. Ponadto Telimena ma w sobie pewną hardość charakteru, która w połączeniu z jej urokiem osobistym i intelektem sprawia, że ludzie liczą się z jej zdaniem. Dysponuje również nie lada doświadczeniem życiowym, które pozwala jej być dobrą opiekunką Zosi.
Drugą główną kobiecą postacią Pana Tadeusza jest Zosia. Zosia to zupełne charakterologiczne zaprzeczenie Telimeny. Jest bardzo młoda, ma zalewie kilkanaście lat. Mickiewicz przedstawia ją jako dziewczynę o harmonijnej, ujmującej urodzie i o szlachetnych, rdzennie litewskich rysach. Jej wspaniały urok podkreślają ludowe stroje, w które zaczyna być ubierana przez Telimenę, kiedy ta chce wprowadzić ją pomiędzy dorosłych. Zosia ma wiele cech, które kojarzą się z wyidealizowanym, dziecięcym wręcz dobrem. Jest ufna, jakby nieskażona złem świata, opiekuje się dziećmi oraz przydomowym ptactwem, kocha przyrodę, jest skłonna do zabawy, dużo się śmieje. Jest również bardzo pobożna i pokorna, zawsze słucha starszych, a usłyszawszy komplement na swój temat, zawstydza się. Zosia nie jest aż tak widoczna w fabule poematu jak impulsywna Telimena i to też nabiera wymiaru symbolicznego. Zosia nie musi epatować krzykliwą garderobą i wyzywającym makijażem. Nie musi na siłę ściągać na siebie atencji mężczyzn, nie próbuje natarczywie być cały czas w centrum uwagi, nie musi się przed nikim popisywać. Jest raczej cicha, raczej skryta. Wypełnia powierzane jej obowiązki i stara się cieszyć tym, co ma. Piękno w jej przypadku to nie tylko zgrabna figura i klasyczne rysy twarzy. Zewnętrzny urok zdaje się być determinowany przez piękno jej duszy, przez dziecięce jeszcze nieskalanie. W Panu Tadeuszu Zosia odgrywa rolę niemal symboliczną. Pokazuje jak piękne, naturalne, dobre i mądre są polskie szlachcianki.
Trudno jest porównywać Telimenę i Zosię, gdyż pod względem charakterów stoją na dwóch zupełnie różnych brzegach rzeki. Telimena – doświadczona, dojrzała kobieta, wiedząca dobrze, czego chce, zdeterminowana i świadoma, jakich środków musi użyć, by osiągnąć cel. Zosia – młodziutka dziewczyna, niemalże anioł, czysta jak łza, o nieskazitelnej urodzie i równie szlachetnym sercu. To tak jakbyśmy patrzyli na zderzenie nie tylko dwóch pokoleń, ale również dwóch postaw, dwóch odmiennych wariantów kobiecości, dwóch podejść do życia. Mickiewicz jasno wskazuje na Zosię jako na tę „właściwą”, która to ewentualne starcie miałaby wygrać, dzięki swojej szlachetności i niewinności. Telimena ostatecznie jednak wychodzi za mąż, choć prawda, że nie za tego mężczyznę, za którego początkowo planowała. Bardzo ciekawym zabiegiem literackim było zestawienie dwóch tak różnych osobowości jako dwóch głównych (bo właściwie jedynych) postaci kobiecych epopei. Dzięki temu możemy sprawdzić, która z tych postaw jest bliższa nam samym.