Czy Chłopi to epopeja? Argumenty za

Autor: Grzegorz Paczkowski

Mówiąc o epopejach przyzwyczailiśmy się do myślenia o wielkich starożytnych eposach opowiadających dzieje herosów. Słowo „epopeja” oznacza jednak trochę coś innego. Jest to dzieło literackie, które zawiera szeroką panoramę społeczną danej zbiorowości, bardzo dokładnie opisuje jej życie w konkretnym momencie historycznym i czyni to używając wielu wątków i bohaterów. Pod tym względem o Chłopach Władysława Reymonta można spokojnie mówić jako o epopei właśnie. 

Zacznijmy od owej panoramiczności. Nie ulega wątpliwości, że właśnie takim dziełem są Chłopi. Reymont wywodzący się ze środowisk wiejskich miał dostęp do życia chłopów, informację czerpał z pierwszej ręki, co umożliwiło mu na wskroś realistyczny opis ich codzienności. W powieści mamy do czynienia nie tylko z fabułą wymyśloną przez autora, lecz także z wieloma wątkami pobocznymi, których celem jest przybliżenie czytelnikowi szczegółów specyfiki życia na polskiej wsi. Stąd też rozbudowane opisy obchodów świąt, prac związanych z uprawianiem ziemi, czy też ludowych tradycji, jak na przykład wesela czy pogrzeby. Reymont stworzył pełny obraz społeczności Lipiec. Czytając Chłopów można wręcz odnieść wrażenie rzeczywistego uczestnictwa w losach głównych bohaterów. 

Poza głównymi bohaterami występują w powieści również postaci poboczne, których zadaniem jest zasygnalizowanie pewnych sytuacji. Np. Jagustynka jest przykładem tego, jak okrutnie dzieci potrafią obejść się z rodzicem, który odda im cały swój majątek, Kuba Socha reprezentuje niełatwy los wiejskich parobków, itp. Każdy bohater niesie ze sobą jakiś wątek, dzięki któremu rozumiemy coraz to inne aspekty lipieckiego życia. Do głównych wątków powieści należą: związek Macieja Boryny z Jagną, konflikt Macieja Boryny z synem Antkiem o ziemię, spór chłopów z ludźmi z dworu o wycinkę lasu, niełatwy los kobiet oraz osób starych na wsi, itp. 

Społeczność chłopska w powieści co prawda składa się z indywidualności, lecz przedstawiona jest również jako zjednoczona siła. Widać to w przypadku konfliktu o wycinkę lasu, lub linczu Jagny. To jasno pokazuje, że owa grupa stanowi pod wieloma względami jeden organizm, który – kiedy podejmuje się jakiegoś zadania – stanowi potęgę niemal nie do zatrzymania. Wszystkie wydarzenia w powieści opisane są w sposób realistyczny, co oznacza, że są prawdopodobne, wynikające z siebie nawzajem, opisane w porządku chronologicznym, itp. Wszystkie te czynniki pozwalają bez cienia wątpliwości mówić o Chłopach jako o epopei. 

Dodaj komentarz