Ignacy Rzecki to jeden z najważniejszych bohaterów Lalki Bolesława Prusa. Jest on postacią ważną nie tylko pod względem fabularnym – wszak jest opiekunek i najlepszym przyjacielem Stanisława Wokulskiego – lecz także symbolicznym. Jego poglądy są bowiem upersonifikowaniem pewnej postawy, której konfrontacja ze światem rzeczywistym jest jednym z głównych wątków powieści.
Spis treści
Ignacy Rzecki – wygląd i charakter
Ignacy Rzecki to mężczyzna starszej daty, w czasie rozgrywania się akcji powieści ma on już ponad sześćdziesiąt lat i pełni funkcję subiekta w sklepie Wokulskiego. Jego wiek widoczny jest na pierwszy rzut oka, jednak niekoniecznie ze względu na przesadnie starczą aparycję, a na ubiór. W powieści bardzo wyraźnie podkreśla się to, że Rzecki – najoględniej rzecz ujmując – nie podąża za modą. Nie było w jego garderobie nowej odzieży, zadowalał się ubraniami, które już dawno z mody wyszły i których wieloletnie użytkowanie było coraz bardziej widoczne. Jego standardowym ubiorem był ciemnozielony płaszcz, tabaczkowy surdut posiadający dwa rzędy guzików oraz szarawe spodnie z lampasami. Uzupełnieniem tego zwracającego uwagę swoją staroświeckością stroju był stary, wypłowiały cylinder.
Ubiór Ignacego Rzeckiego niejako ilustrował to, jakim był człowiekiem. Był staroświecki, staromodny, przywiązany do świata, do którego przywykł w młodości, a który był diametralnie inny od tego, który otaczał go w Lalce. Rzecki żył przeszłością niemal w każdej dziedzinie swojego życia. Cały wolny czas, którego nie poświęcał na pracę, poświęcał na rozpamiętywanie dawnych czasów. Obecnej epoki stary subiekt nie rozumie i nie próbuje się do niej dostosować. Tęskni za dawno minionymi czasami, wciąż boli go nieobecność bliskich, zmarłych przed wielu laty, wciąż wraca myślami do swoich wojennych doświadczeń z roku 1848, kiedy to brał udział w walkach na Węgrzech w ramach Wiosny Ludów. Ponadto Rzecki cały czas żyje wpojoną mu przez ojca fascynacją Napoleonem. Subiekt cały czas ma nadzieję (którą zresztą chętnie dzieli się w rozmowach z innymi ludźmi), że potomek Napoleona weźmie czynny udział w wyzwoleniu Polski spod jarzma zaborców.
Ignacy Rzecki – samotny romantyk
Ignacy Rzecki jest człowiekiem samotnym. Nigdy się nie ożenił, ponieważ nieszczęśliwa miłość z czasów młodości zostawiła w jego sercu nieuleczalną ranę, nie posiadał też dzieci. Całym jego życiem była praca, której poświęcał się bez reszty. Zawsze był przy otwarciu sklepu, a wychodził z niego długo po jego zamknięciu. Bardzo dużą wagę przywiązywał do skrupulatności i uczciwości. Przez trzymanie się takich właśnie wartości, wyrobił sobie w warszawskim środowisku kupieckim bardzo dobrą renomę. Był również szanowany i bardzo lubiany przez klientów. Jako subiekt przepracował większość swojego dorosłego życia, co wpłynęło na jego specyficzne przywiązane do tego zawodu. Poświęcał mu bowiem bardzo dużo czasu i nawet niedziele spędzał na rozmyślaniu o kolejnym tygodniu handlu.
Samotność spowodowała w życiu Rzeckiego pustką, którą ten zaczął w którymś momencie zapełniać postacią Stanisława Wokulskiego, najpierw będąc dla niego kimś w rodzaju opiekuna zastępującego ojca, później stając się jego partnerem biznesowym i bliskim przyjacielem. Pomagał mu i troszczył się o niego również w dorosłym życiu o czym może świadczyć choćby próba wyswatania go z panią Stawską.
Rangi poświęcenia tej sytuacji przydaje fakt, że samemu Rzeckiemu kobieta ta nie była obojętna. Stary subiekt przez samotne życie stał się człowiekiem nieco zgorzkniałym. Nie dbał o warunki, w jakich przyszło mu mieszkać, kiedy miał się przeprowadzić wybrał mieszkanie umeblowane tak samo jak poprzednie. Od czasu do czasu grywał na gitarze i nieumiejętnie śpiewał, a w tajemnicy przed wszystkimi spisywał swoje wspomnienia, skąd zresztą, jako czytelnicy, czerpiemy wiele informacji o jego przeszłości. Był przez wielu uważany za dziwaka, człowieka uczciwego, lecz ekscentrycznego.
Wszystkie powyższe cechy – życie przeszłością, niedostosowanie do współczesności, samotność, doświadczenie nieszczęśliwej miłości, która kładzie cień na całe życie, zafascynowanie Napoleonem i ciągłe rozmyślanie o wolności ojczyzny, a w końcu rozczarowanie wyznawanymi ideałami – wszystko to czyni z Ignacego Rzeckiego postać, która na kartach Lalki reprezentuje postawę romantyczną. Postawę, która pod koniec lat 70. XIX wieku nijak ma się do rzeczywistości, jest przestarzała, nikt nie uważa jej za wartościową i godną uwagi pod żadnym względem. Przez to Rzecki coraz bardziej zapada się w konflikt ze współczesnością. Jego jedynym stałym towarzyszem był pies, ślepy na jedno oko, niedoskonały jak jego pan.
Podsumowując, można powiedzieć, że Ignacy Rzecki był człowiekiem nieszczęśliwym, dzieckiem epoki wielkich zrywów niepodległościowych, walki do ostatniej kropli krwi, namiętnej miłości, rzuconym w czas stateczności, cichej spokojnej pracy i rządów pieniądza. Był skazany na życie w niespełnieniu i samotności. Jego jedyną pociechą było pomaganie Wokulskiemu i praca, jednak trudno oprzeć się wrażeniu, że nawet w chwili śmierci, człowiek ten nie czuł się usatysfakcjonowany pod żadnym względem.