Literatura odgrywa w życiu człowieka ogromną rolę. Nie tylko wzbogaca naszą wyobraźnię i zapewnia nam stały dostęp do nowej wiedzy. Potrafi również w dosłownym tego słowa znaczeniu odmienić nasze życie, przypomnieć, kim jesteśmy, i dokąd mamy zmierzać.
Latarnik Henryka Sienkiewicza to nowela opowiadająca o starym człowieku, Skawińskim, Polaku, który po powstaniu listopadowym musiał opuścić ziemię ojczystą. Przez cztery dekady błąkał się po świecie, niewiele mając wspólnego z polskością. Kiedy już osiadł w Aspinwall, gdzie otrzymał posadę latarnika, otrzymał tajemniczą paczkę, w której były polskie książki, m.in. Pan Tadeusz Adama Mickiewicza.
Skawiński czytając tak piękny poemat w języku polskim, z którym dawno nie miał do czynienia, poemat, który w dodatku opowiadał o tęsknocie do rodzinnej ziemi, przeżył bardzo gruntowny wstrząs emocjonalny. Lektura pochłonęła go w całości, zajęła jego głowę i uśpiła czujność, w wyniku czego zapomniał zapalić światła na latarni i doszło do wypadku. Skawiński musiał odejść ze stanowiska, jednak książka przypomniała mu o bardzo ważnej rzeczy, o tym, kim jest.
Inny przykład na to, że literatura odgrywa bardzo istotną rolę w życiu człowieka, może być los Marcina Borowicza, bohatera Syzyfowych prac Stefana Żeromskiego. Chłopiec od najmłodszych lat poddawany był rusyfikacji przez administrację rosyjską i rosyjskich nauczycieli. W pewnym momencie sam już pogardzał polskością i uważał się za Rosjanina. Do jego klasy przyszedł jednak uczeń z innej szkoły, który na lekcji języka wyrecytował Redutę Ordona Adama Mickiewicza – poemat opowiadający o bohaterskim generalne polskim, który wolał odebrać sobie życie, wysadzając arsenał broni, niż oddać go w ręce nieprzyjaciela.
W młodym Marcinie i jego kolegach, płomienny poemat wywołał zainteresowanie polskością, własną historią i korzeniami. Chłopcy zaczęli czytać polskie dzieła literackie oraz podręczniki historyczne. Dzięki temu uchronili się przed straceńczym działaniem aparatu rusyfikacji.
W obu powyższych przykładach widać wyraźnie, że literatura potrafi mieć kolosalny wpływ na koleje losu jednostki, lecz także większych grup. Dzięki pisarskim dziełom sztuki dowiadujemy się bowiem wiele nie tylko o ludziach, świecie, innych kulturach i religiach, lecz przede wszystkim dowiadujemy się wiele o sobie samych, o własnej wrażliwości i mądrości.