Kordian jako bohater werteryczny

Autor: Grzegorz Paczkowski

Na ziemie polskie romantyzm ze wszystkimi swoimi nurtami literackimi doszedł dość późno, co pociągało za sobą szereg zarówno zalet, jak również wad. Z jednej strony mieliśmy już szereg bardzo jasnych wzorców, którymi twórcy mogli się kierować w swojej twórczości, z drugiej – bardzo trudno było już dodać coś zupełnie oryginalnego do ogólnej puli epoki. Pozostawało więc naszym poetom twórcze odczytywanie istniejących już trendów i adaptowanie ich na grunt polski. Tak było między innymi z tzw. werteryzmem. 

Werteryzm to pewna konwencja, która powstała w Niemczech, w drugiej połowie XVIII wieku, za sprawą Johanna Wolfganga Goethego i jego genialnej powieści epistolarnej pt. Cierpienia młodego Wertera. Powieść opowiadała o młodym człowieku, wrażliwcu i romantyku, który owładnięty został miłością do niejakiej Lotty. Miłość jednak z góry skazana była na niepowodzenie, gdyż Lotta obiecana było już innemu mężczyźnie. Niemożność realizacji uczucia powodowała w Werterze tytułowe cierpienia, które znalazły swoją drastyczną kulminację w odebraniu sobie przez głównego bohatera życia. Powieść uzyskała tak dużą popularność, że szereg cech, które reprezentował Werter w związku z nieszczęśliwą miłością, nazwano werteryzmem, ponieważ przeniknął on nie tylko o innych dzieł literackich, lecz także do prawdziwego życia. Werteryzm oznaczał przesadną wrażliwość na bodźce zewnętrzne i wewnętrzne, postrzeganie świata w poetycki, nieco odrealniony sposób, nieumiejętność zapanowania nad własnym życiem emocjonalnym i uczuciowym, sprzeciw wobec panujących norm społecznych (zwłaszcza obyczajowych), który jednak nie kanalizuje się w żadnym konkretnym działaniu, hiperbolizowanie rzeczywistości. 

Polscy twórcy bardzo często i chętnie sięgali po kreację tzw. „bohaterów werterycznych”. Jednym z najsłynniejszych przykładów takiego zapożyczenia jest oczywiście tytułowy bohater legendarnego dramatu autorstwa Juliusza Słowackiego, pt. Kordian. Zanim ów młodzieniec doznał metafizycznej iluminacji na szczycie Mont Blanc, która zmieniła go w zdolnego do wielkich poświęceń patriotę, był młodzieńcem, który zakochał się w starszej od siebie kobiecie – Laurze. Ta z racji różnicy wieku, nie traktowała poważnie piętnastolatka, który pisał dla niej piękne liryki miłosne i jasno dawał jej do zrozumienia, że nie wyobraża sobie życia bez niej. Kobieta jednak raz za razem lekceważyła takie sygnały. Kordian, jako młodzieniec niezwykle uczuciowy i wciąż poszukujący sensu swojego życia, kolejne odrzucenie potraktował w sposób ostateczny. Wieczorem wymknął się z domu i targnął się na swoje życie, strzelając sobie z pistoletu w głowę, dokładnie tak jak zrobił to Werter. Z późniejszego biegu dramatu dowiadujemy się jednak, że próba samobójstwa okazała się nieudana. 

Kordian jest idealnym przykładem bohatera werterycznego. Postrzega cały świat przez pryzmat swojej uczuciowości, którą bardzo łatwo jest zranić. Młodzieniec ów kocha całym sobą i całym sobą stara się zdobyć miłość swojego życia, lecz kiedy widzi, że ta jest niemożliwa do zdobycia, a co więcej, wydaje się kpić z jego zalotów i starań, przestaje widzieć w swoim życiu jakikolwiek sens i decyduje się je zakończyć. 

Dodaj komentarz