Odyseja Homera to nie tylko kopalnia motywów literackich, ale przede wszystkim dzieło, które wielu motywom dało swój początek. Motywy te potem były, a niektóre są do dzisiaj, wykorzystywane w literaturze i sztuce najróżniejszych epok i rozmaitych kategorii. Epos Homera w pewien sposób więc „zaczął” literaturę europejską, którą możemy cieszyć się do dziś.
Spis treści
Motyw wędrówki
Główny motyw Odysei. Protagonista odbywa wielką podróż, stara się powrócić do domu, lecz najróżniejsze przeciwności losu mu to uniemożliwiają. Jego dziesięcioletnia wędrówka staje się metaforą życia, w której człowiek musi stawiać czoła niebezpieczeństwom i problemom, lecz jeśli będzie wystarczająco mądry i zdeterminowany, zawsze dotrze do celu. W drogę wyrusza również syn Odyseusza, Telemach, który pragnie odnaleźć zaginionego ojca, nie mogąc uwierzyć w plotki o jego śmierci bądź rezygnacji z powrotu do domu.
Motyw samotności
Wielu bohaterów Odysei było samotnych, chociaż na bardzo różne sposoby. Odyseusz był odosobniony, ponieważ wciąż gubił się w świecie, a los rzucał go w nieznane strony. Był oddalony od swojego domu, swojej ojczyzny, swojej rodziny. Od dwudziestu lat przebywał pośród wojowników, królów, bogów i fantastycznych mitologicznych stworzeń, lecz nie miał przy sobie nikogo prawdziwie bliskiego i życzliwego. Penelopa była samotna, ponieważ od dwudziestu lat nie miała przy boku męża, chociaż otaczał ją tłum zalotników, czekających na jeden jej przychylny gest. Samotny był również Telemach, syn Odyseusza, który musiał dojrzewać i dorastać bez ojca.
Motyw władzy
Zalotnikom, którzy otaczają Penelopę chodzi nie tylko o nią, jako o kobietę, ale przede wszystkim o objęcie tronu Itaki. Kobieta wie, że nikt nie będzie lepszym królem od Odyseusza, więc oddala ten moment, jak tylko może. Zalotnicy stają się jednak coraz bardziej nachalni i napastliwi. Dopiero po powrocie bohatera do domu, udowadnia on jak wielką ma przewagę nad wszystkimi, którzy starali się zająć jego miejsce.
Motyw zemsty
Bóg mórz i oceanów mści się na Odyseuszu za to, że ten oślepił jego syna, cyklopa Polifema. Zsyła na niego sztormy i burze, które pozbawiają go załogi i rozbijają kolejne jego statki, jego samego wynosząc w nieznane. Mściwy jednak okazuje się również sam Odyseusz, który po powrocie do rodzinnej Itaki i odzyskaniu tronu, mści się na zalotnikach, którzy próbowali siłą odebrać mu żonę oraz tron.
Motyw mitologiczny
W Odysei bardzo dużą rolę odgrywają bogowie starogreccy. Motyw ten przewija się niemal przez cały utwór, ponieważ to oni stają na drodze lub pomagają głównemu bohaterowi. Bogowie ci są bardzo ludzcy, ponieważ w takiej samej mierze jak ludzi, dotyczą ich emocje – miłość, pożądanie, chęć zemsty, żądza władzy. Starogrecki świat przesiąknięty był wiarą nie tylko w samych bogów panteonu olimpijskiego, lecz także w ich codzienny wpływ na życie ludzkie. Odyseja pełna jest również innych fantastycznych stworzeń, tajemniczych plemion i ludów, nifm, czarodziejek i proroków. Można więc powiedzieć, że oprócz mitologicznego, świat przedstawiony w Odysei jest również czysto magiczny, ponieważ magia zajmuje niepoślednie miejsce obok wiary czy zwykłej ludzkiej sprawczości.