Sklepy cynamonowe Brunona Schulza to jedna z najważniejszych pozycji literackich, jeśli chodzi o polską literaturę awangardową doby dwudziestolecia międzywojennego. Ta niezwykła książka wpisała się na stałe w kanon polskiej prozy, sytuując się tuż obok takich dzieł jak choćby Ferdydurke Witolda Gombrowicza czy Szewcy Stanisława Ignacego Witkiewicza. Ten niewielki objętościowo zbiór opowiadań charakteryzuje się nowatorską narracją, sprawnością literacką oraz niezwykle sugestywnym językiem, dzięki któremu autorowi udało wykreować magiczny, a miejscami nawet fantasmagoryczny świat. Sklepy cynamonowe to pozycja obowiązkowa nie tylko dla każdego, kto interesuje się historią literatury polskiej, lecz przede wszystkim dla każdego, kto w czytaniu szuka wytchnienia od codziennej rzeczywistości, która wydaje się nieraz szara, powtarzalna i nieciekawa. Świat stworzony przez Schulza jest miejscem, w które można się schronić i wyobrazić sobie, że jest się z powrotem dzieckiem, ciekawym, pięknie naiwnym i zachwyconym całym światem.
Spis treści
Sklepy cynamonowe – streszczenie krótkie
Sklepy cynamonowe to surrealistyczna i fabularyzowana autobiografia Brunona Schulza. Autor wspomina swoje dzieciństwo oraz dorastanie w konwencji realizmu magicznego. Wspomnienia przepuszcza przez filtr własnej wyobraźni. Wspomina swoją rodzinę, zwłaszcza ojca Jakuba, kupca, który doznał choroby psychicznej, a w wyniku narastających urojeń stał się dla chłopca kimś w rodzaju proroka. Ojciec założył również ptasi ogród na strychu kamienicy. Sama kamienica była również fascynującą przestrzenią, bohater często gubił się w labiryntach jej korytarzy, pokojów, przejść i piwnic.
Bohater wspomina również Drohobycz, w którym znajdowały się tytułowe sklepy cynamonowe, sklepy z rozmaitymi egzotycznymi przedmiotami i przyrządami. Była w mieście również Ulica Krokodyli, która była centrum złej sławy, znajdowały się tam bowiem sklepiki komercyjne, przybytki uciech cielesnych i wszelkiego rodzaju tandetna rozrywka, która jednak była bardzo pociągająca.
Dużą część książki zajmuje opis postępującej choroby Jakuba, która osuwa w świat swoich urojeń. W obecności dziewczyn szyjących Poldy i Pauliny, które przyniosły do domu manekina, wygłasza filozoficzny wykład, w którym wyraża swoje zdanie na temat estetyki, życia ludzkiego oraz materii i duchowości.
Są również opisy domu na wsi, należącego do cioci Agaty, a także mieszkania wujka Karola. Przedmioty i sprzęty w tych miejscach wydają się żyć własnym życiem. W czasie rodzinnej wycieczki do teatru, chłopiec odbywa głęboko surrealistyczną podróż po mieście, w trakcie której doznaje natchnienia twórczego i życiowego.
Zbiór opowiadań zamyka opis końcowego stanu choroby ojca Jakuba oraz jego śmierci oraz metafizyczna scena z życia sklepu rodzinnego, w której klienci zabijają ptaki ojca kamieniami.
Sklepy cynamonowe – streszczenie szczegółowe
W utworze Schulza nie ma jednotorowej fabuły, wydarzenia nie występują po sobie w ciągu przyczynowo-skutkowym. Trudno doszukiwać się tutaj również wartkiej akcji. Sklepy cynamonowe są raczej zbiorem opowiadań skupiających się na roli wspomnień, marzeń i wyobraźni w życiu człowieka. Pojedyncze sceny z życia głównego bohatera są tutaj przerywane refleksjami na rozmaite tematy, jak choćby estetyka, relacja pomiędzy materią a duchowością, dojrzewanie, rola otoczeniu w kształtowaniu się charakteru ludzkiego, itp. Całość ma charakter mocno autobiograficzny.
Główny bohater to dziecko, chłopiec mieszkający w Drohobyczu na przełomie XIX i XX wieku. Mieszka on w kamienicy wraz z ojcem Jakubem, matką, bratem i służącą, Adelą. Ojciec jest kupcem bławatnym. Od początku podkreślana jest mocno rozwinięta wyobraźnia chłopca – wszystko na co patrzy wydaje się ożywać i przybierać fantastyczne kształty i formy. Tak jest na przykład z budynkami, roślinami, ale też z torbą zakupów przyniesionych do domu przez Adelę. Opisy chłopca pełne są metafor i znaczeń symbolicznych.
Chłopiec opisuje dom ciotki Agaty, mieszkającej na przedmieściach Drohobycza, oraz jej rodzinę. Męża Marka, całkowicie zdominowanego przez żonę, córkę Łucję, dojrzewającą i zawstydzoną swoją niewinnością, oraz syna Emila, młodego pewnego siebie światowca. Emil pokazuje bohaterowi fotografie nagich kobiet.