Tango – streszczenie

Sławomir Mrożek jest uważany za jednego z najwybitniejszych literackich karykaturzystów polskich XX wieku. W swoich dramatach przedstawiał rzeczywistość PRL-u w krzywym zwierciadle, dzięki czemu jeszcze dobitniej uzmysławiał odbiorcom absurd otaczającego ich świata, jego szarość, dwulicowość oraz jałowość moralną i intelektualną. Najsłynniejszym dziełem tego twórcy jet Tango, które skupia się na zachwianiu wszelkich wartości społecznych, rodzinnych i pokoleniowych, oraz na konsekwencjach, do których takie zachwianie może doprowadzić całe państwo. Tango, wystawione po raz pierwszy w połowie lat 60. XX wieku, po sześćdziesięciu latach od premiery nadal zaskakuje trafnością diagnoz społecznych oraz moralnych. Mrożek opisał swoją współczesność, jednak opis ten jest aktualny do dziś. Nadal wstrząsa i skłania do myślenia. 

Tango – streszczenie krótkie

Głównym bohaterem dramatu Sławomira Mrożka, pt. Tango jest dwudziestopięcioletni młodzieniec, Artur, który urodził się i żyje w rodzinie, w której panuje zupełna anarchia obyczajowa.

Jego rodzice, Stomil i Eleonora, są niedojrzali i zachowują się tak, jakby wciąż przeżywali młodzieńczy bunt. Utrzymują oni, że całe życie walczyli o swobody obywatelskie i wolność, kiedy jednak dojrzeli, nie potrafili zrezygnować z infantylności swoich zachowań. Podobnie jest z babcią Eugenią, jej bratem, Eugeniuszem, czy też tajemniczym i podejrzanym Edkiem.

Artur twierdzi, że tego typu życie jest dla niego fatalne, ponieważ on sam nie ma się przeciwko czemu buntować, a każdy młody człowiek powinien się buntować. Postanawia przywrócić ład obyczajowy w swojej rodzinie i poprawić jakość jej funkcjonowania. Przy okazji zakochuje się w kuzynce Ali, z którą planuje wziąć ślub.

Ala również nie przywiązuje zbyt dużej wagi do norm obyczajowych i konwenansów. Artur stara się jej uświadomić, że powinna stać po jego stronie, gdyż on broni kobiety przed przedmiotowym traktowaniem, lecz w dzisiejszych czasach przedmiotowe traktowanie wydaje się pasować kobietom. Przerywa im Edek, który wydaje się podobać Ali (wcześniej Eleonora przyznała się do sypiania z nim). Nabiera na sile spisek, mający na celu pozbycie się Edka z domu, jednak Stomil, który ma tego dokonać, zawodzi. Doprowadza to do wściekłości Artura, który zmusza całą rodzinę do konwencjonalnego zachowania w związku z jego planowanym ślubem z Alą.

W dniu ślubu Artur jednak mocno się upija i pada przed Stomilem na kolana w przepraszającym geście. Uświadamia sobie, że jego wcześniejsze działania zawiodły. Dochodzi do wniosku, że sama forma nie jest w stanie pomóc w rozwiązaniu jego problemów – potrzebna byłaby dobra idea.

W tym momencie umiera babcia Eugenia, co jest inspiracją dla Artura, który chce wprowadzić rządy śmierci. Rozkazuje nawet Edkowi zabić Eugeniusza. Ala przyznaje się do zdradzenia Artura z Edkiem. Młodzieniec chce zabić go pistoletem, lecz ten go pokonuje i zabija.

Dramat kończy się sceną, w której Edek zakłada marynarkę martwego Artura, przejmuje totalną władzę w domu, (co jest przyjęte przez rodzinę bez najmniejszego nawet zająknienia), a potem nad ciałem młodzieńca tańczy piękne tango ze Eugeniuszem. 

Tango – streszczenie szczegółowe

Akt I. Tango rozpoczyna się od sceny, w której Eugeniusz, Eugenia oraz Edek grają w karty. Są ubrania w absurdalne, niepasujące do siebie ubrania, znajdują się w pomieszczeniu pozostawiającym wiele do życzenia pod względem czystości, pełnym dawno nieużywanych sprzętów i artefaktów. Język jakim posługują się ci ludzie w podeszłym wieku również pozostawia wiele do życzenia – jest bezsensowny, na siłę młodzieżowy, niechlujny. Całość sprawia wrażenie chaosu, o którego uporządkowanie nikt nie zabiega, wszyscy starają się ignorować nieporządek w imię pozostawiania sobie całkowitej wolności.

Wkrótce w mieszkaniu pojawia się Artur, dwudziestopięcioletni student medycyny, najmłodszy przedstawiciel rodziny, wnuk Eugenii. Usiłuje on przywołać towarzystwo do porządku, Eugenię odsyła na katafalk, ponieważ panował zakaz gry w karty. Młodzieniec twierdzi, że w takim domu nie da się już żyć, ponieważ nie obowiązują w nim żadne zasady, wszystkie wartości są odwrócone do góry nogami. Zaburza to cykl jego dojrzewania, ponieważ nie ma się przeciwko czemu buntować, a bunt jest potrzebny człowiekowi w jego wieku. Wszyscy jego rówieśnicy są już dojrzali, a on dorastał w domu anarchistycznym i chaotycznym, w którym nawet przeciwko brakowi zasad nie dało się buntować.

Pojawiają się Eleonora oraz Stomil – rodzice Artura. Wychodzi na jaw swoboda seksualna panująca w rodzinie (Eleonora przyznaje się do utrzymywanie sporadycznych kontaktów miłosnych z Edkiem, co nie przeszkadza jej mężowi) oraz brak przywiązania do jakichkolwiek wartości czy cnót. Eugeniusz próbuje nakłonić Artura do pozbycia się Edka, jako człowieka niepewnego i niebezpiecznego. Stomil i Eleonora nakłaniają Artura do porzucenia medycyny i filozofii, oraz do wyrażenia swojej wściekłości poprzez sztukę, jednak on twardo obstaje przy studiach medycznych.

Stomil, by załagodzić sytuację, usiłuje przeprowadzić eksperyment teatralny, lecz okazuje się on porażką i nikt nie rozumie, o co miało chodzić. Nawet on sam nie jest w stanie wytłumaczyć, co miało na celu improwizowane przedstawienie na temat Adama i Ewy. Pojawia się Ala, kuzynka Artura, w której ten się zakochuje. Chłopak postanawia uporządkować sprawy domowe. 

Akt II. W drugim akcie Artur niezwykle dużo rozmawia z Alą na temat obyczajowych konwenansów damsko-męskich w społeczeństwie oraz o przyczynach ich upadku. Chłopak chce wziąć z dziewczyną ślub, lecz ona nie jest przekonana do tego pomysłu. Artur nachalnie próbuje ją pocałować, w czym przeszkadza mu nagłe pojawienie się Edka. Potem twierdzi, żę to miał być jedynie „eksperyment”. Tłumaczy Ali rolę kobiety w społeczeństwie na przykładzie jej samej. Jego zdaniem kobiety utraciły swą wyższość nad mężczyznami, odebrano im możliwość wyboru, właśnie przez zatracenie się konwenansów. Uważa się za obrońcę kobiet, jednak twierdzi, że wyzwolenie płci pięknej jest tylko maską dla rozpaczy i zagubienia.

Ala jest niezdecydowana, na przemian uwodzi i odrzuca chłopaka, zaczyna się rozbierać, a potem znowu wkłada ubranie. Przyznaje się również do tego, że podobają jej się oczy Edka, co bardzo boli Artura. Później młodzieniec rozmawia ze swoim ojcem Stomilem, którego nakłania do pozbycia się Edka z ich domu i z ich życia. Daje mu nawet rewolwer, którym ten ma się posłużyć w realizacji tego strasznego celu. Mężczyźni kłócą się, jednak Stomil zgadza się na układ. Niedługo później zostaje przyłapany przez Artura na beztroskiej grze w karty z resztą rodziny, w tym z Edkiem.

Artur wybucha wściekłością. Odbiera ojcu broń i wypycha wszystkich do salonu. Pojawia się Eugeniusz i Ala, a Artur ogłasza swoje zaręczyny z dziewczyną. Rodzina zaczyna się zachowywać bardzo patetycznie i konwencjonalnie. 

Akt III. W mieszkaniu panuje poruszenie. Rodzina próbuje zrobić sobie konwencjonalne zdjęcie świąteczne, co się nie udaje, ponieważ aparat jest zepsuty – chodzi jednak o sam akt robienia sobie zdjęcia.

Eleonora rozmawia z Alą, której zwierza się ze swojego rozczarowania Stomilem, który przestał o nią w ogóle zabiegać. Ala wyznaje, że naprawdę kocha Artura i nawet nie przeszkadzają jej tak bardzo jego radykalne poglądy.

Artur zaś przybywa do mieszkania w stanie skrajnego upojenia alkoholowego. Pada przed swoim ojcem na kolana i błaga go o wybaczenie, ponieważ uświadomił sobie, że jego działania do niczego nie mogły doprowadzić. Chciał naprawić świat formą, a tymczasem należało to zrobić ideą, na którą jednak nie ma pomysłu.

W „międzyczasie” umiera Eugenia, co podsuwa Arturowi pomysł, że jego ideą będzie śmierć. Rozkazuje Edkowi zabić Eugeniusza. Ala wyznaje mu, że zdradziła go z Edkiem, ponieważ myślała, że jej nie kocha i chce się z nią ożenić tylko dla konwenansu. Artur chce zastrzelić Edka, lecz ten powala go na ziemię i zabija. Edek zakłada marynarkę studenta i ogłasza, że przejmuje władzę w domu. Jego władza opierać się ma na sile fizycznej, na co wszyscy domownicy się zgadzają. Edek puszcza z gramofonu tango i prosi do tańca Eugeniusza. Mężczyźni tańczą tango nad zwłokami Artura.