Interpretacje wierszy i materiały do nauki
Czytając Bajki robotów – zbiór opowiadań Stanisława Lema, można odnieść wrażenie, że Polacy mieli własne Gwiezdne Wojny już w latach 60. XX wieku, na długo przed faktycznym powstaniem kultowego cyklu filmów. Gdyby sfilmować opowiadania Lema, mogłyby one być nie mniej fascynujące pod względem fabularnym, a dodatkowo niosłyby ze sobą dużo większy ładunek dydaktyczny. Na pewno byłoby tak w przypadku Trzech elektrycerzy.
Uranowe uszy to tytuł jednego z opowiadań autorstwa Stanisława Lema, które weszły w skład tomu pt. Bajki robotów. W zbiorze tym, Lem w sobie właściwy sposób przekształca znane nam archetypiczne opowieści o podstawowych wartościach i namiętnościach ludzkich na język science-fiction. Co ciekawe, okazuje się, że najbardziej podstawowe kwestie w życiu maszyn są zaskakująco zbieżne z ludzkimi.
Jednym z motywów pojawiających się chyba we wszystkich mitologiach i zbiorach podań ludowych oraz legend jest próba odpowiedzi na pytanie o to, skąd wzięło się wszystko, co nas otacza – jak powstał wszechświat. Swoją wersję początku wszystkiego wymyślił również Stanisław Lem, a przedstawił ją w opowiadaniu Jak Mikromił i Gigacyan ucieczkę mgławic wszczęli.
Hymn Jana Kasprowicza pochodzi z cyklu „Salve Regina” wydanego w 1902 roku. Autor rozpoczął nim ostatni etap twórczości, kiedy pogodził się z życiem i Bogiem. „Hymn świętego Franciszka z Asyżu” można uznać za pewnego rodzaju rehabilitację za cykl „Ginącemu światu”, gdzie buntował się i bluźnił przeciw Stwórcy.
Interpretowany wiersz stanowi początek cyklu „Księga ubogich”. Zbiór Jana Kasprowicza został wydany w 1916 roku. Zawarte w nim utwory otwierają trzeci i zarazem ostatni etap jego twórczości, opierający się na postawie franciszkańskiej. Wyraża swój podziw wobec przyrody i jej piękna. Wszystkie zawarte w nim liryki (czterdzieści trzy) według relacji samego autora powstawały podczas wędrówek po Tatrach, które były mu wyjątkowo bliskie. Ze względu na to w tym okresie zamieszkał w Poroninie (dom na Harendzie). Otwierający cykl utwór „Witajcie kochane góry” jest doskonałym przykładem liryki tatrzańskiej.
„Bajki robotów” to zbiór opowiadań Stanisława Lema wydany w roku 1964. Na cykl składają się groteskowe utwory utrzymane w konwencji w futurystyczno-ludowej. „Bajka o maszynie cyfrowej co ze smokiem walczyła” opowiada o pojedynku pomiędzy maszyną cyfrową, królem Poleandrem, a stworzonym przez nich elektrosmokiem.
Sonet „Z chałupy XV” przedstawia tragiczny los biednej wieśniaczki. Jej historia nie jest odosobniona – ze względu na biedę opuszcza swoje pole. Tragizm społeczności chłopskiej to główny temat całego cyklu 40 utworów „Z chałupy” Jana Kasprowicza wydanych w 1887 roku. Problematyka ta była bliska młodopolskiemu poecie, ponieważ sam pochodził z rodziny wiejskiej z Kujaw.
Sonet „Z chałupy I” jest pierwszym z czterdziestu tworzących cykl „Z chałupy”. Jan Kasprowicz wydał go w 1887 roku. Autor porusza w utworach tematykę związaną ze wsią, ludowością, jak również skupia się na nierównościach społecznych dotykających mieszkających tam ludzi. Problematyka ta była mu bardzo bliska, ponieważ sam pochodził z małej miejscowości na Kujawach. Poświęcenie się problemom społeczności jest pierwszym okresem w twórczości poety.
Wiersz „Wiatr halny” Jana Kasprowicza przedstawia katastroficzny obraz górskiej przyrody. Zbiór utworów (głównie sonetów) „Z wichrów i hal, Z Tatr” zawiera kilka takich przedstawień krajobrazu tatrzańskiego. Motyw ten był popularny w epoce Młodej Polski, kiedy wielu artystów inspirowało się stylem tatrzańskim, który uznaje się za oddzielny nurt. Poza poetą, przedstawicielami tego prądu są m.in. Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Stanisław Witkiewicz, ojciec Witkacego. Interpretowany utwór zdecydowanie należy do jednego z najpopularniejszych tatrzańskich wierszy Kasprowicza.
Do własnego wiersza to utwór wywodzący się ze zbioru Wystarczy, wydanego w roku 2012. Tomik został opublikowany po śmierci autorki – Wisławy Szymborskiej, która odeszła kilka miesięcy wcześniej. W historii literatury zapisała się jako najsłynniejsza polska współczesna poetka, wybitna eseistka oraz krytyczka i tłumaczka, której siła twórczości i niepowtarzalne spojrzenie na świat docenione zostały Nagrodą Nobla, przyznaną w 1996.
Hymn „Salome” Jana Kasprowicza to drugi utwór z cyklu „Ginącemu światu”, wydanego w 1902 roku. Nastrój wiersza wpisuje się w dekadencki charakter epoki, zapoczątkowany przez m.in. Artura Schopenhauera. Podobnie jak „Dies irae”, występują tu liczne aluzje biblijne, widoczne już w samym tytule.
Hymn Jana Kasprowicza „Dies Irae” to świetny przykład modernistycznego dekadentyzmu. Poeta w tym utworze doskonale wpisuje się w młodopolską modę na opisywanie smutku za pomocą ekspresji oraz symbolizmu. W obrazie końca świata zawiera przemyślenia na temat zepsucia społeczeństwa, tworząc liczne aluzje biblijne.