Powieść przygodowa autorstwa Henryka Sienkiewicza, pt. W pustyni i w puszczy to efekt wieloletnich podróży polskiego noblisty po Afryce. Sienkiewicz pojawił się na Czarnym Lądzie w kilka lat po zakończeniu powstania mahdystów, która poniekąd stała się tłem wydarzeń przedstawionych w utworze. Henryk Sienkiewicz pisał wiele reportaży o życiu Afryki, jej mieszkańcach, faunie i florze, itp. Wszystkie te doświadczenia złożyły się na inspirację do napisania na ten temat książki fabularnej.
Jeśli chodzi o czas akcji W pustyni i w puszczy, to wydarzenia opisywane przez Henryka Sienkiewicza mają miejsce pod koniec XIX wieku, właśnie w czasie wzmiankowanego powyżej powstania Mahdiego, islamskiego przywódcy religijnego i proroka, które miało miejsce w roku 1885. Akcja powieści zaczyna się jednak jeszcze trochę wcześniej, w grudniu 1884 roku, tuż przed świętami Bożego Narodzenia i trwa niespełna rok.
Sprawa jest trochę bardziej skomplikowana, jeśli chodzi o miejsce akcji, ponieważ W pustyni i w puszczy to powieść drogi, bohaterowie cały czas są w ruchu, dynamicznie się przemieszczają, zmieniają lokalizacje. Do głównych miejsc, w których rozgrywają się wydarzenia powieści należą: Port-Said, czyli miasto rodzinne Stasia Tarkowskiego i Nel Rawlison, w którym się urodzili i wychowywali, miasto Medinet, Assuan, Chartum, Omdurman, Faszoda, Mombassa. Bohaterowie znajdują się również w okolicach różnorodnych punktów geograficznych, nie związanych z urbanizacją, m.in. jezioro Timsah, rzeka Wadi-Toumilat, Nil, piramida Hanara, jezioro Karoun. Do tego doliczyć należy liczne pustkowia, stepy, sawannę, dżunglę i pustynie, przez które bohaterowie próbują się przedrzeć, najpierw, by w ogóle spróbować odzyskać wolność, a potem, by po prostu przeżyć.
W pustyni i w puszczy to powieść przygodowa, która osadzona została w jak najbardziej realnym kontekście historycznym, którego dwie główne podstawy tworzą prace nad powstaniem i zmodernizowaniem Kanału Sueskiego oraz powstanie mahdystów z 1885 roku. W ten zarys Sienkiewicz wplótł fascynującą opowieść, której bohaterowie kroczą zapewne śladami jego własnych wędrówek sprzed wielu lat.