Dom to najważniejsze miejsce w życiu człowieka, przy czym nie musi ono być rozumiane jako budynek, w którym się mieszka, i w którym mieszkają nasi najbliżsi. Domem może być ulubione podwórko, dzielnica, rodzinne miasto czy nawet kraj – wszystko zależne jest od perspektywy. Kiedy opuszczamy swój dom na długo zaczynamy tęsknić, a tęsknota staje się coraz większa, utrudniając nam funkcjonowanie. Dlatego też w literaturze tak dokładnie opisane są powroty ludzi do domów, niekiedy po naprawdę długim czasie nieobecności.
Odyseusz to główny bohater Odysei Homera. To jeden z najsłynniejszych greckich bohaterów, który zasłynął sprytem i umiejętnościami strategicznymi w czasie dziesięcioletniej wojny trojańskiej. To on był pomysłodawcą słynnego konia trojańskiego, dzięki któremu Grekom udało się po dekadzie oblężenia Troi wedrzeć się do miasta i ostatecznie je zniszczyć. Po zwycięskim starciu, Odyseusz wreszcie mógł powrócić do ukochanej ojczyzny – Itaki, której był królem. Czekała tam na niego ukochana żona, która stale musiała odpychać od siebie zalotników, czyhających na zajęcie miejsca po Odyseuszu.
Niestety bohater naraził się Posejdonowi, bogowi mórz i oceanów, który w każdy możliwy sposób zaczął utrudniać podróż powrotną Odyseusza. Doprowadziło to w końcu do tego, że bohater wracał do ojczyzny aż dziesięć lat. Kiedy zaś w końcu stanął na ojczystej ziemi, od jej opuszczenia upłynęło już ponad dwadzieścia lat. Nikt nie umiał go rozpoznać i musiał nawet brać udział w konkursie strzeleckim, w którym nagrodą miała być ręka jego własnej żony, Penelopy. Odyseuszowi udało się wygrać konkurs i odzyskać pozycję w Itace oraz miejsce u boku ukochanej. Nie był to jednak łatwy powrót, bohater musiał pozabijać konkurentów i zmierzyć się z powszechnym zapomnieniem pośród swojego narodu. Topos powrotu Odyseusza do Itaki jest jednak obecny w kulturze europejskiej aż do dzisiaj.
Również w polskiej literaturze odnaleźć można motywy powrotu do domu rodzinnego po wielu latach. Od takiej właśnie sceny rozpoczyna się polska epopeja narodowa – Pan Tadeusz autorstwa Adama Mickiewicza. Tytułowy bohater – Tadeusz Soplica – wraca do rodzinnego Soplicowa po wielu latach nauki w wielkim mieście. Ze wsi wyjechał będąc zaledwie podrostkiem, teraz jest już dorosłym mężczyzną i na wszystko patrzy inaczej, nabrał bowiem innej perspektywy.
Czytelnik poznaje Soplicowo niejako jego oczami. Widzi piękny dwór wybudowany w pięknej okolicy, a także sumiennie zadbane gospodarstwo. Dzięki tej scenie jesteśmy sobie w stanie uzmysłowić sobie, że oto akcja całego poematu będzie miała miejsce w „kolebce polskości”, czyli w wyidealizowanej przestrzeni dworku szlacheckiego. Dom Sopliców wypełniony jest atrybutami patriotycznymi – obrazami bohaterów narodowych, bronią białą, pamiątkami po przodkach. W salonie znajduje się również zegar z kurantem, który wygrywa melodię Mazurka Dąbrowskiego. Stary pokój Tadeusza okazuje się zajęty, w dodatku przez młodziutką dziewczynę, Zosię, którą bohater dostrzega za chwilę w ogrodzie. To wydarzenie również ma wpływ na jego dalsze życie, ponieważ zakochuje się w dziewczynie, a koniec końców bierze z nią ślub.
Zarówno Odys, jak i Tadeusz, po powrocie do domu, zastają rzeczywistość inną, niż ta, której się spodziewali. Są wręcz zmuszeni zmierzyć się z nią, skonfrontować, zdefiniować na nowo zarówno ją samą, jak i siebie w stosunku do niej. W obu przypadkach jednak powrót do domu po długiej nieobecności wiąże się z ulgą i poczuciem znalezienia się w końcu we właściwym miejscu.