Jakub Marley to drugoplanowy bohater Opowieści wigilijnej Charlesa Dickensa. Jest to człowiek, który zmarł siedem lat przed wydarzeniami, o których czytamy w opowiadaniu. Za życia był kupcem, jedynym przyjacielem głównego bohatera, Ebenezera Scrooge’a. Panowie wspólnie założyli kantor, który po śmierci Marleya przeszedł w całości na własność Ebenezera. Obaj panowie byli dosyć podobni charakterologicznie. Marley był więc człowiekiem skupionym na pieniądzach, na ich zarabianiu, gromadzeniu i posiadaniu. Był chciwy i skąpy. Pieniądze przesłoniły mu w zasadzie wszystkie inne sprawy, przestał zwracać uwagę na ludzi wokół siebie i ich uczucia. Ludzkie cierpienie nie budziło w nim współczucia, był zimny jak głaz. Posiadanie pieniędzy było dla niego najważniejszą wartością, nawet nie ich rozrzutne wydawanie, ale właśnie samo posiadanie.
Charakterystyka Jakuba Marleya
W momencie kiedy duch Marleya odwiedza Scrooge’a, nie wygląda on jak typowy duch. Ma normalny wygląd, nie różni się znacząco od siebie sprzed siedmiu lat (jest tylko lekko przezroczysty), dlatego też jego dawny przyjaciel ma taki problem z uwierzeniem, że to naprawdę on. Jakub miał do płaszcza przytroczonych bardzo wiele mniejszych lub większych sakiewek z monetami, skarbonek i portfeli. Noszenie całego tego ciężaru było dla Marleya karą za życie w chciwości i skąpstwie. Właśnie dlatego odwiedził dawnego wspólnika. Jakub Marley chce go ostrzec przed tym, że skupianie się wyłącznie na pieniądzach, a nie na ludziach, przyjaciołach i bliskich, będzie miało swoje konsekwencje w życiu przyszłym, przed którymi nie da się uciec. Pieniądze powinny być tylko środkiem do realizacji wyższych celów, a nie celem samym w sobie. Jakub Marley jest więc postacią godną współczucia, ponieważ jest duszą potępioną. Dla niego samego nie ma już ratunku, ale swoją postawą chce uratować duszę przyjaciela, co oznacza, że zrozumiał swój życiowy błąd. Tym bardziej przykra wydaje się świadomość, że skrucha niczego mu już nie może dać.
Jakub Marley to pierwszy z duchów, które w noc wigilijną postanowiły odwiedzić Ebenezera Scrooge’a, by spróbować odmienić jego żywot, ale chyba najważniejszym, ponieważ żył tak samo jak Scrooge, więc był najlepszą osobą, która mogła mu wyperswadować ten tryb egzystencji. Jeśli Scrooge miał kogokolwiek wysłuchać, to właśnie jego – wspólnika, z którym łączyła go nie tylko wspólnota interesów, lecz także charakterów. Jakub Marley jest postacią bardzo smutną, widzimy na własne oczy, że pokutuje za swoje winy na ziemi. W jego przypadku jest już jednak zbyt późno na jakikolwiek ratunek.