Zamiłowanie do ludowości było dla romantyków bardzo istotnym komponentem nie tylko twórczości, lecz także światopoglądu. Było tak z bardzo wielu względów. Prosta wiejska obyczajowość oraz wiara dużo bardziej przemawiały do romantyków, przywiązujących dużą wagę do uczuć i emocji, a także metafizyki. Było to coś zupełnie odmiennego od wizji świata proponowanej przez empirycznych i racjonalistycznych klasyków epoki poprzedniej, z którymi romantycy wiedli słynne spory ideologiczne.
Na przełomie XVIII i XIX wieku wieś była miejscem kompletnie odseparowanym od miasta. Ludzie byli tam odcięci od edukacji, informacji, a także mód, nie mówiąc o najnowszych osiągnięciach naukowych i odkryciach. Ich potrzeby duchowe zaspokajała wiara i Kościół, natomiast nie ograniczali się wyłącznie do religii. Wieś XIX wieku żyła jeszcze w bardzo dużej mierze zwyczajami duchowymi swoich przodków, ponieważ postęp zarówno technologiczny, jak i filozoficzny na wieś docierał dużo później i dużo wolniej. Na wsi zachowały się więc jeszcze rozliczne gusła o ciekawych funkcjach, nie mające wiele wspólnego z chrześcijaństwem. Obyczaje te spotkały się z dużym zainteresowaniem nowej grupy filozofów i artystów w epoce romantyzmu. Lud wierzył w istnienie świata poza światem materialnym, świata duszy, emocji, przestrzeni nie do końca zbadanej, ale potężnej i mającej wpływ na nasze życie. Tak samo uważali romantycy, którzy „czucie i wiarę” wynosili do rangi najważniejszych drogowskazów życiowych.
Zafascynowanie ludowością widać bardzo wyraźnie na przykładzie twórczości polskich wieszczów, zwłaszcza Adama Mickiewicza. Wystarczy sięgnąć po Dziady cz. II, która jest opisem starolitewskiego obrzędu pogańskiego, odprawianego w celu przywołania dusz umarłych i próby wybawienia ich od pośmiertnych mąk. Romantycy wierzyli w istnienie duszy, która jest dużo istotniejsza niż ciało, choć dużo mniej zrozumiała. Również takie utwory jak Świtezianka czy Romantyczność świadczą o tym, że w światopoglądzie romantycznym ludowa wiara, charakteryzująca się prostotą, pewną nieskomplikowaną głębią, odgrywa kluczową rolę. Romantyczni poeci dużo bliżej byli przedstawicieli prostego ludu i ich intuicyjnej wiary, niż nowoczesnych wynalazków, nauki i postępu technologicznego. Adam Mickiewicz, zwłaszcza w swojej wczesnej twórczości, jasno wyraził tezę, że istnieje świat metafizyczny, którego nie da zbadać się za pomocą przyrządów naukowych, i jest to świat dużo istotniejszy od otaczającej nas doczesnej materii. W ludowości zaś widział szansę na życie z tym światem w harmonii.