Interpretacje wierszy i materiały do nauki
Wiersz „W chałupie” Jana Kasprowicza jest jednym z najbardziej znanych utworów autora z pierwszego okresu twórczości, kiedy poeta odnosił się do swoich doświadczeń z dzieciństwa. Pochodzi z cyklu „Obrazki natury”, gdzie pojawia się naturalistyczny obraz wsi, którym poeta chce zwrócić uwagę na problemy społeczności chłopskiej i wszechogarniającą biedę.
W Bajkach robotów Stanisław Lem przełamuje wszelkie schematy dotyczące tego gatunku literackiego. Nie chodzi tylko o nowe spojrzenie na świat przestawiony, ale też o szereg nawiązań literacko-kulturowych, od których aż roi się w zbiorze, choć bywają ukryte między wierszami. Choćby nawiązanie do gatunku greckiej tragedii antycznej.
W latach PRL pisarze, by móc powiedzieć to, co naprawdę myśleli o panującym w Polsce ustroju politycznym, nieraz musieli uciekać się do języka aluzji. Jednak tylko Stanisław Lem owe aluzje potrafił wpleść w futurologiczne opowieści o światach dalekiej przyszłości, rządzonych przez maszyny i roboty, które jednak ulegały tym samym namiętnościom, co ludzie współcześni.
Wiersz „Przeprosiny Boga” wchodzi w skład ostatniego tomiku Jana Kasprowicza „Mój świat”. Został on wydany w 1926 roku, na kilka miesięcy po śmierci poety. Utwór przedstawia wizję radosnej i prostej relacji z Bogiem, opartej na serdeczności i przyjaźni. Pochodzi z ostatniego okresu działalności artystycznej, kiedy osiadł w willi Harenda w Poroninie (dziś teren administracyjny Zakopanego).
Interpretowany utwór o incipicie „Narazie, mówiący prawdę” jest czternastym lirykiem z czterdziestu trzech zawartych w cyklu „Księga ubogich” Jana Kasprowicza. Pierwsze wydanie miało miejsce w 1916 roku. Autor reprezentuje w nim postawę franciszkańską, która przejawia się również w tym wierszu. Pojawiają się również wyrażenia związane z górami, ze względu na pobyt poety w Tatrach, które wyjątkowo sobie ukochał. Podmiot liryczny opowiada o swoich oczekiwaniach i refleksjach związanych ze śmiercią.
Przyzwyczajeni jesteśmy do tego, że każda bajka musi kończyć się happy endem. Stanisław Lem w swoich Bajkach robotów, jak wielu innym, również temu stereotypowi postanowił zaprzeczyć. Opowiadanie pt. Dwa potwory jest tego najlepszym dowodem.
Bajki robotów Stanisława Lema to, mimo dość trywialnego tytułu, zbiór, w którym mieszczą się bardzo różnorodne opowiadania. Niektóre z nich są prostymi odwzorowaniami schematów bajek, jakie każdy z nas zna z dzieciństwa, inne jednak są niemal powiastkami filozoficznymi, w których treści padają pytania o fundamentalne aspekty istnienia. Takim właśnie opowiadaniem jest utwór pt. Król Globares i mędrcy.
Czytając Bajki robotów – zbiór opowiadań Stanisława Lema, można odnieść wrażenie, że Polacy mieli własne Gwiezdne Wojny już w latach 60. XX wieku, na długo przed faktycznym powstaniem kultowego cyklu filmów. Gdyby sfilmować opowiadania Lema, mogłyby one być nie mniej fascynujące pod względem fabularnym, a dodatkowo niosłyby ze sobą dużo większy ładunek dydaktyczny. Na pewno byłoby tak w przypadku Trzech elektrycerzy.
Uranowe uszy to tytuł jednego z opowiadań autorstwa Stanisława Lema, które weszły w skład tomu pt. Bajki robotów. W zbiorze tym, Lem w sobie właściwy sposób przekształca znane nam archetypiczne opowieści o podstawowych wartościach i namiętnościach ludzkich na język science-fiction. Co ciekawe, okazuje się, że najbardziej podstawowe kwestie w życiu maszyn są zaskakująco zbieżne z ludzkimi.
Jednym z motywów pojawiających się chyba we wszystkich mitologiach i zbiorach podań ludowych oraz legend jest próba odpowiedzi na pytanie o to, skąd wzięło się wszystko, co nas otacza – jak powstał wszechświat. Swoją wersję początku wszystkiego wymyślił również Stanisław Lem, a przedstawił ją w opowiadaniu Jak Mikromił i Gigacyan ucieczkę mgławic wszczęli.
Hymn Jana Kasprowicza pochodzi z cyklu „Salve Regina” wydanego w 1902 roku. Autor rozpoczął nim ostatni etap twórczości, kiedy pogodził się z życiem i Bogiem. „Hymn świętego Franciszka z Asyżu” można uznać za pewnego rodzaju rehabilitację za cykl „Ginącemu światu”, gdzie buntował się i bluźnił przeciw Stwórcy.
Interpretowany wiersz stanowi początek cyklu „Księga ubogich”. Zbiór Jana Kasprowicza został wydany w 1916 roku. Zawarte w nim utwory otwierają trzeci i zarazem ostatni etap jego twórczości, opierający się na postawie franciszkańskiej. Wyraża swój podziw wobec przyrody i jej piękna. Wszystkie zawarte w nim liryki (czterdzieści trzy) według relacji samego autora powstawały podczas wędrówek po Tatrach, które były mu wyjątkowo bliskie. Ze względu na to w tym okresie zamieszkał w Poroninie (dom na Harendzie). Otwierający cykl utwór „Witajcie kochane góry” jest doskonałym przykładem liryki tatrzańskiej.