Interpretacje wierszy i materiały do nauki
Pieśń XIV Ksiąg Wtórych, autorstwa renesansowego twórcy Jana Kochanowskiego, znana jest także jako incipit: Wy, którzy pospolitą rzeczą władacie. Utwór powstał w okolicach roku 1570 i pierwotnie był częścią tragedii Odprawa posłów greckich, będąc pieśnią wykonywaną przez chór.
Księgi wtóre z 1586 roku to inspirowany dorobkiem Horacego zbiór najsłynniejszych pieśni Jana Kochanowskiego – wybitnego przedstawiciela renesansu, nie tylko na tle Polski, ale także całej Europy. W skład zbioru wchodzi refleksyjny utwór Nie porzucaj nadzieje, zawierający filozoficzne przemyślenia na temat ludzkiej egzystencji.
Wiersz „Żegluga” jest trzecim w cyklu „Sonety krymskie” i drugim w mikrocyklu marynistycznym, zainspirowanym morską podróżą Mickiewicza z Odessy do Sewastopolu, skąd odwiedził Krym w 1825 roku. Utwór stanowi kontynuację poprzedniego sonetu, „Ciszy morskiej”. Wzmaga się wiatr, opis staje się dużo bardziej dynamiczny. W części refleksyjnej, wyodrębnia się indywidualizm podmiotu lirycznego.
Daremne żale to wiersz pochodzący ze zbioru Album pieśni, napisany został 1 kwietnia 1877 roku. Utwór stanowi polemikę z wartościami wyznawanymi przez literatów poprzedniego pokolenia, romantykami. Jego autorem jest Adam Asnyk, pozytywistyczny poeta, który w swojej twórczości sięgał po utwory o różnorodnej tematyce – refleksyjne, patriotyczne, a także erotyki.
Sonet „Cisza morska” to pierwszy utwór mikrocyklu marinistycznego w „Sonetach krymskich”. Występuje tu motyw homo viator, czyli człowiek podróżujący. Niemal impresjonistyczny opis krajobrazu stoi w przeciwieństwie do kolejnych sonetów morskich – „Żeglugi” i „Burzy”.
Wydaje się, że temat śmierci nie był często podejmowany w polskiej literaturze średniowiecznej. Analizując zachowane do dzisiaj utwory, na plan pierwszy wysuwa się raczej tematyka związana z życiem doczesnym (miłość, małżeństwo, życie dworskie, konflikty na tle społecznym) oraz z religią, która zajmowała specjalne miejsce w ówczesnej twórczości.
Jerzy Liebert to poeta tworzący w okresie międzywojnia, w swoich wierszach poruszał przede wszystkim kwestie filozoficzne oraz religijne. Choć nie należy do najbardziej znanych twórców tej epoki, warto zapoznać się z jego literackim dorobkiem – choćby z utworem Uczę się ciebie, człowieku, opowiadającym o empatii i międzyludzkim porozumieniu.
Tytuł utworu, „Czatyrdah” oznacza szczyt górski w paśmie Gór Krymskich. Nazwa ta pochodzi od tatarskich słów, które można tłumaczyć jako góra-namiot (Czatyr-dah), co nawiązuje do jej kształtu. Opisując górski krajobraz, Mickiewicz zawiera przemyślenia związane ze światopoglądem ludzi wschodu.
Pozytywizm nie był epoką wybitnie przychylną dla poezji, ówcześni literaci raczej wybierali inne gatunki literackie – pomimo to, również ten okres może poszczycić się wyjątkowymi poetami. Jednym z nich był Adam Asnyk, poruszający w swojej twórczości tematykę patriotyczną czy miłosną – do drugiego nurtu przynależy wiersz Między nami nic nie było, który stanowi odzwierciedlenie niepowodzeń uczuciowych autora.
Wisława Szymborska to bez wątpienia najsłynniejsza polska poetka XX wieku, w roku 1996 nagrodzona literacką Nagrodą Nobla, a także tłumaczka, felietonistka i eseistka. Utwór Cebula łączy dwa bardzo charakterystyczne dla jej twórczości motywy – biologizm oraz ironię, pod którymi kryją się rozważania nad człowieczeństwem i jego sednem.
Czesław Miłosz to najwybitniejszy polski poeta XX wieku, nagrodzony Nagrodą Nobla w dziedzinie literatury, doceniany zarówno w kraju, jak i na arenie międzynarodowej. Jego twórczość z czasem ewoluowała, od nurtu katastroficznego, aż po dzieła kontemplacyjne. Utwór Moja wierna mowo zawiera przemyślenia dotyczące ojczyzny, jednak w opozycji do poezji patriotycznej, autor nie stara się idealizować Polski i Polaków.
Pieśń V z Ksiąg Wtórych – Wieczna sromota i nienagrodzona Szkoda nazywana także Pieśnią o spustoszeniu Podola opowiada o tytułowym wydarzeniu, którym był najazd Tatarów na Podole podczas bezkrólewia, w roku 1575. Jego autorem jest Jan Kochanowski, wybitny renesansowy poeta, znany ze swojego ogromnego wpływu na literacki język polski, tworzący dzieła doskonałe pod względem formalnym.