Cyprian Kamil Norwid był jednym z najsłynniejszych poetów polskiego romantyzmu, a także artystą wszechstronnym – zajmował się nie tylko literaturą, ale też rzeźbą, malarstwem, grafiką czy filozofią. Jest autorem wiersza W Weronie, który inspirowany był słynnym angielskim dramatem.
Spis treści
W Weronie – analiza i środki stylistyczne
Norwid koncepcję na utwór zaczerpnął z dorobku Williama Szekspira (jest to tak zwana aluzja literacka), co było popularnym zabiegiem wśród twórców romantycznych, a konkretnie z dramatu Romeo i Julia – jego akcja dzieje się właśnie w tytułowej Weronie. Nieszczęśliwe uczucie młodych kochanków, pochodzących ze skłóconych rodzin, dobrze wpasowywało się w ówczesną wizję tragicznej, skazanej na porażkę miłości.
Wiersz ma budowę typową dla dzieł tego poety – jest rymowany (rymy żeńskie i parzyste), zbudowany z czterech numerowanych zwrotek, a każda zawiera trzy wersy (są to tak zwane tercyny, które Norwid zaczerpnął od twórców sonetów). Pierwsza część utworu ma charakter opisowy, natomiast druga jest refleksyjna. W utworze występuje liryka narracyjna pośrednia, brak jest zaimków osobowych oraz czasowników, które pozwoliłyby jednoznacznie ustalić podmiot liryczny, jest to po prostu osoba przyglądająca się sytuacji z boku. Nastrój utworu początkowo spokojny i melancholijny, następnie nabiera nieco dynamiki.
Autor zastosował różnorodne i liczne środki stylistyczne. W części opisowej, bardziej statycznej, występują epitety, które budują atmosferę i obrazują świat przedstawiony oraz sytuację liryczną (poruszone gromem, spłukane deszczem, nieprzyjazne grody). Podobną rolę pełnią metafory (łagodne oko błękitu, łza znad planety). Część refleksyjna jest bardziej dynamiczna, dzięki wykorzystaniu personifikacji (cyprysy mówią), emocjonalnego wykrzyknienia (nikt na nie nie czeka!) oraz zróżnicowania intonacji poprzez przerzutnię oraz paralelizmy składniowe. Elementem wprowadzającym nastrój oczekiwania i zaskoczenia jest wielokropek. Inspirację szekspirowskim dramatem Romeo i Julia widać w tematyce wiersza, jak i w warstwie leksykalnej (Nad Kapuletich i Montekich domem, Cyprysy mówią, że to dla Julietty, że dla Romea).
W Weronie – interpretacja wiersza
Akcja w wierszu dzieje się w tytułowej Weronie, włoskim mieście będącym domem zwaśnionych rodzin, jednak nie w czasach rozgrywania się dramatu, a w okresie współczesnym podmiotowi. Norwid wykorzystuje słownictwo i symbolikę związane z przyrodą oraz nadaje jej sprawczość, staje się ona jednym z bohaterów utworu, ma zdolność współodczuwania. Ulewny deszcz nie zwiastuje optymistycznej opowieści, a gwałtowna burza to niszcząca siła i metafora wzburzonych emocji.
Ludzki dorobek jest niszczony przez destrukcyjny żywioł, grody i bramy są bezlitośnie dewastowane przez zjawiska pogodowe. Ogromna potęga wiecznej natury, która uzewnętrznia odczucia podmiotu lirycznego, skontrastowana jest z kruchością i przemijalnością człowieka oraz jego osiągnięć. Ten smutny krajobraz okazuje się być efektem śmierci Romea i Julii, przyroda okazała swój gniew, jest w żałobie po młodych kochankach. W ten sposób bohaterowie stają się uwzniośleni, nawet gwiazdy opłakują ich odejście.
Zupełnie inaczej jednak na to zdarzenie reagują inni ludzie, którzy wydają się być nieporuszeni. Autor zestawia ze sobą sprzeczne podejścia – romantyczne zrozumienie dla gorących uczuć i miłości reprezentuje natura, natomiast społeczeństwo jest oświeceniowe, liczy się dla niego naukowe podejście i rozsądek. Takie osoby w zniszczonym mieście zobaczą jedynie efekt niekorzystnej pogody, nie dostrzegą natomiast żałoby po śmierci dwójki młodych ludzi, krajobraz po burzy nie wzbudzi w nich refleksji i zadumy. Przyroda natomiast zupełnie nie jest poruszona tym, że zdewastowała dorobek człowieka.
Z drugiej strony, kierowanie się wyłącznie sercem, może być zgubne – gwałtowna, namiętna miłość oraz zaciekłość i upór skłóconych rodów doprowadziły przecież do okrutnego rozwiązania. Jest to kolejna literacka aluzja, tym razem do innego poety romantyzmu, Adama Mickiewicza, który w swoim utworze Romantyczność przedstawił koncepcję przeciwstawnych sobie szkiełka i oka oraz czucia i wiary.
Tragiczny finał słynnego dramatu Szekspira jest pretekstem do refleksji nad podejściem oświeceniowym przez podmiot liryczny. Społeczeństwo powinno być zdolne do współodczuwania i do zauważania w rzeczywistości drugiego dna. Historia zakochanych nastolatków nie powinna zostać przez nikogo zapomniana, jednak z uwagi na to, że rozsądek często króluje nad emocjami, prawdopodobnie zostanie wymazana ze świadomości. Podmiot liryczny nie narzuca swojej opinii, skłania natomiast odbiorców utworu do zastanowienia się nad tą kwestią.
Podsumowanie
W swoim wierszu W Weronie, Cyprian Kamil Norwid zastosował liczne środki stylistyczne oraz figury retoryczne, dzięki czemu ma on wysoką wartość artystyczną. Dodatkowo, pojawiają się aluzje literackie do dzieła Williama Szekspira, ale też rodzimego artysty, Adama Mickiewicza, co świadczy nie tylko o zręcznym piórze autora, ale też o jego wielkiej elokwencji.