Antygona jako tragedia antyczna

Autor: Grzegorz Paczkowski

Przez wielu Antygona Sofoklesa jest dramatem dawanym za przykład starogreckiej tragedii. Rzeczywiście w tej sztuce zawarte są niemal wszystkie elementy, które dzisiaj znamy jako te najważniejsze dla antycznego teatru tragicznego, mistrzem którego był właśnie Sofokles. 

Termin „tragedia” odnosi się w głównej mierze do pewnego uwarunkowania fabuły – musi ona przedstawiać sytuacje, z których nie ma dobrego wyjścia, czyli takiego, w którego wyniku nikt nie ucierpi. Bohaterowie podlegają wyrokom przeznaczenia, które w tragedii antycznej zawsze przestawiane jest jako beznamiętna siła, nie zwracająca uwagi na ludzkie namiętności i pragnienia. Bohaterowie jednak nie chcą cierpieć i z całych sił próbują uniknąć przeczuwanego złego losu, jednak swoimi działaniami doprowadzają jedynie do jeszcze boleśniejszego wypełnienia się przeznaczenia. Dobrym tego przykładem jest historia króla Edypa, ojca Antygony, na którym ciążyła klątwa, którą odziedziczyło jego potomstwo. Sama walka z wyrokami losu określana est mianem pychy tragicznej, która nie pozwala pogodzić się z przeznaczeniem.

Tragedie antyczne najczęściej przedstawiały historie ważnych osobistości, władców, rycerzy, rodów królewskich, a nawet niektórych członków panteonu bóstw, itd. Autorzy tragedii antycznych, w tym Sofokles, wierni byli zasadzie trzech jedności: czasu, miejsca i akcji, co oznaczało, że ich fabuły rozgrywały się w tym samym miejscu (najczęściej rynek miasta lub dziedziniec pałacu królewskiego) w ciągu jednego dnia i wszystkie sceny podporządkowane były głównej historii.

Równie istotnym wyróżnikiem tych dzieł była również obecność chóru, czyli grupy osób, które swoimi wypowiedziami oddzielały poszczególne części dramatu. Ich pieśni były często komentarzami do oglądanej przez widza fabuły, niekiedy – tak jak w Antygonie – dialogiem z bohaterami.

Bardzo ważnym elementem tragedii antycznej była również wyczuwalna obecność pierwiastka metafizycznego. Wyrażał się on nie tylko w znaczącej roli przeznaczenia, lecz w dużym przywiązaniu bohaterów do wyznawanej religii, tradycyjnych ludowych rytuałów i ceremonii. 

Antygona jest przykładem typowej starożytnej tragedii greckiej. Dzięki takim dziełom możemy się dziś dowiedzieć jak o sztuce teatralnej myśleli nasi przodkowie kilka tysięcy lat temu. Warto znać tego rodzaju dzieła, gdyż wszystko, co dziś znamy z teatru, miało w nich swój początek. 

Dodaj komentarz