Pępek świata – co oznacza i skąd się wzięło?

Autor: Grzegorz Paczkowski

„Pępek świata” to związek frazeologiczny, który w nieco ironiczny sposób określa osobę (niekiedy również miejsce lub jakąś konkretną przestrzeń), która stara się za wszelką cenę być w centrum uwagi i ściągać na siebie atencję swojego otoczenia, mimo że sama z siebie nie jest zbyt interesująca. „Pępek świata” może być również stosowany dosłownie, bez zabarwienia ironicznego.

Pępek świata – pochodzenie

Pochodzenie tego związku frazeologicznego jest związane zarówno z grecką mitologią, jak i historią, w zależności od tego, którą wersję jego powstania weźmiemy pod uwagę. Obie jednak związane są z Delfami – jednym z najważniejszych ośrodków nie tylko starożytnej Grecji, lecz i całego antycznego świata śródziemnomorskiego. W Delfach bowiem, a ściślej rzecz ujmując w świątyni boga Apollina w Delfach, urzędowała Pytia – najsłynniejsza wyrocznia,do której przyjeżdżali nawet władcy innych państw, by wysłuchać jej przepowiedni i spróbować poznać swoją przyszłość, a także wysłuchać rad i wskazówek kapłanów wyroczni. To wówczas w świadomości mieszkańców Europy zaczęło kiełkować poczucie, jakoby Delfy były duchowym, politycznym i logistycznym centrum świata, właśnie przysłowiowym „pępkiem”. Mitologiczna interpretacja mówi natomiast o tym, że w Delfach znajdował się pradawny kamień, zwany Omfalos. Był to kamień, który – według antycznych wierzeń – został połknięty przez Kronosa zamiast Zeusa, który w ten sposób uniknął śmierci z ręki ogarniętego obłędem ojca. Przyszły władca Olimpu był dzięki temu w stanie dorosnąć oraz przygotować zemstę, dzięki której pokonał Kronosa, uwolnił z jego wnętrza swoje rodzeństwo i zajął jego miejsce na stanowisku przywódcy wszystkich bogów. Położenie Omfalosa miało również wyznaczyć miejsce, w którym spotkały się dwa orły wypuszczone przez Zeusa z dwóch krańców ziemi w celu wyznaczenia centrum globu. Omfalos jest możliwy do podziwiania w jednym z delfickich muzeów do dziś. 

Pępek świata – przykłady zastosowania

  • „Ten nowy chłopak, który doszedł do naszej klasy w połowie semestru uważa się za pępek świata: ciągle mówi, w dodatku wyłącznie o sobie i zachowuje się tak, jakby wszyscy mieli mu usługiwać”,
  • „Powinieneś samodzielnie sprzątać swój pokój, naprawdę nie jesteś pępkiem świata”,
  • „Chciałbym polecieć do Nowego Jorku – to prawdziwy pępek świata dla każdego artysty”. 

Dodaj komentarz