Tajemniczy ogród autorstwa Frances Hodgson Burnett to powieść młodzieżowa, która w piękny sposób pokazuje wartość przyjaźni, prawdy oraz harmonijnego współżycia człowieka z naturą. Główni bohaterowie zmieniają się pod wpływem kontaktów ze sobą nawzajem, uczą się rozwiązywać życiowe problemy, uczą się na podstawie własnych zachowań i błędów. Wszystko zaś dzieje się na tle tajemniczego, niemal magicznego, ogrodu, który wydaje się być jeszcze jednym bohaterem dzieła. Nic dziwnego, że powieść Frances Hodgson Burnett, pomimo stu lat od jej wydania, nadal jest popularna i zyskuje nowych fanów wśród kolejnych pokoleń dzieci i młodzieży.
Spis treści
Tajemniczy ogród – streszczenie krótkie
Główną bohaterką Tajemniczego ogrodu jest Mary Lennox, dziewczynka mieszkająca w brytyjskiej rodzinie kolonialnej w Indiach. W wyniku nagłej epidemii cholery traci ona rodziców i po wielu perypetiach zostaje przetransportowana do Anglii, do posiadłości wuja Archibalda Cravena. Na pięknym odludziu łagodnieje jej charakter, ponieważ wymaga się od niej dużo większej samodzielności niż dotąd. Z nieznośnej, rozkapryszonej i aroganckiej dziewczynki staje się pokorna, przyjazna i otwarta na świat i ludzi. Poznaje również służącą Marthę, z którą się zaprzyjaźnia, oraz syna pana Archibalda Cravena, Colina.
Chłopiec ukrywa się przed oczami postronnych ludzi. Jest nieszczęśliwy, ponieważ ojciec od dziecka ignoruje go, jako przypominającego o śmierci jego ukochanej żony. Colin wmówił sobie rozliczne choroby, rychłą śmierć, przez co wyalienował się ze świata i stał się gniewny i kłótliwy. Cieszy się dzięki temu bezwzględnym posłuszeństwem służby, lecz otoczenie ma go za dziwne i rozkapryszone dziecko, którego wszystkie zachcianki należy jak najszybciej spełniać, ponieważ znajduje się ono nad przepaścią śmierci. Nikt nie kwestionuje złego stanu zdrowia Colina, chociaż na pierwszy rzut okaz chłopcu nic nie dolega.
Mary Lennox dzięki pomocy ptaka rudzika, przekornie odnajduje wejście do zakazanej części ogrodu Cravena, który zachyca ją swoim pięknem i urokiem. Gospodarz już dziesięć lat wcześniej odciął to miejsce ze względu na skojarzenia z umarłą żoną, jednak dziewczynka odkrywa tę piękną przestrzeń i postanawia o nią dbać. Z pomocą przychodzi jej Dick Sowerby, brat służącej Cravena, miejscowy chłopak obdarzony niezwykłą umiejętnością oswajania zwierząt oraz dbania o rośliny. Jest spokojny, odpowiedzialny, otwarty i zawsze chętny do pomocy. Zobowiązuje się również nie wydać sekretu dziewczynki. Z biegiem czasu cała trójka zaprzyjaźnia się, a Colin zaczyna przełamywać własne lęki i histerie. Okazuje się, że jego choroby były tylko wytworem wyobraźni, w które uwierzył ze względu na rozpacz wywołaną niechęcią ojca.
Trójka przyjaciół zaczyna pracować nad odrestaurowaniem tajemniczej części ogrodu, a Colin coraz bardziej odzyskuje siły fizyczne, odebrane mu wieloletnim bezruchem. Ćwiczy, by zrobić wrażenie na ojcu, kiedy ten wróci z podróży, dlatego też zabrania wszystkim domownikom pisać o jego postępach w listach do Cravena. Wszyscy domownicy zaczynają dostrzegać jego zmianę, a lekarz jest nią nawet zaskoczony. Sam chłopak myśli, że jego poprawa jest zasługą nieomal magii istniejącej w ogrodzie.
W niedługi czas później do posiadłości powraca Archibald Craven, który od dłuższego czasu przebywał w dalekiej podróży. To, co zastaje na miejscu, zaskakuje go i napawa szczęściem. Pięknie utrzymany ogród jego żony wzrusza go, a odzyskane zdrowie syna napawa szczęściem i chęcią do zmiany swoich relacji z nim na lepsze.
Tajemniczy ogród – streszczenie szczegółowe
Mary Lennox byłą dziewczyną wychowywaną w Indiach przez parę urzędników brytyjskich. Była rozkapryszona, rozpuszczona i pretensjonalna. Pewnego dnia w zaskakujących okolicznościach jej dom, pełen opiekunów i służby, nagle pustoszeje i cichnie. Mary zapada w dziwny głęboki sen, a po przebudzeniu zostaje odnaleziona przez żołnierzy, którzy tłumaczą jej, że w mieście wybuchła epidemia cholery, a jej najbliżsi niestety już nie żyją.
Po krótkim (i niezbyt przyjemnym zarówno dla niej, jak i dla innych domowników) pobycie w domu pastora Crawforda, Mary zostaje odesłana do Anglii, a tam po długiej podróży z panią Medlock, trafia w końcu do celu – posiadłości pana Archibalda Cravena, starego i zgryźliwego garbusa, cieszącego się ponurą reputacją, który po śmierci ukochanej i pięknej żony odizolował się od świata i ludzi. Dziewczynka poznaje pana Pitchera, opiekuna domu, oraz Marthę, służącą pani Medlock. Okazuje się, że jej życie nie będzie odtąd aż tak wygodne i ociekające luksusem, jak miało to miejsce w Indiach. Będzie musiała być samodzielna i nieco dojrzeć.
Od Marthy dziewczynka dowiaduje się o Dicku, który potrafi oswajać zwierzęta, a także o tajemniczym ogrodzie, do którego właściciel domu zabronił wchodzić po śmierci żony. Oczywiście to właśnie tam prowadzą Mary nogi w czasie pierwszego spaceru. Nie może się jednak dostać do zamkniętej części ogrodu. Pyta o to przypadkowo spotkanego mężczyznę pracującego przy grządkach. Ogrodnikiem okazuje się stary Ben Weatherstaff, który jest samotny, a jego jedynym przyjacielem jest ptak rudzik, który mieszka w zakazanej części ogrodu. Również on odradza dziewczynce poszukiwanie furtki do niego prowadzącej.
Mary zadomowiła się w domu pana Cravena, jednak nadal intrygowała ją zamknięta część ogrodu. Okazało się, że to tam zmarłą pani Craven, dlatego jej mąż chciał wymazać to miejsce z pamięci. Dziewczynka zaczyna słyszeć w ponurym domu płacz dziecka, a także napotyka obrazy z podobizną dziewczyny podobnej do siebie. Wścibskość spotyka się z gniewem pani Medlock.
Mary poprowadzona przez rudzika odnajduje tajemniczy klucz, lecz nie wie, do czego służy. Przy okazji zabawy na skakance, zaprzyjaźnia się z Marthą. Po jakimś czasie rudzik wskazuje jej miejsce, gdzie ukryta jest furtka do ogrodu, a Mary wchodzi tam za pomocą klucza. Ogród okazuje się żywy i piękny, choć zaniedbany. Dziewczynka stara się powyrywać chociaż trochę chwastów. Wieczorem wyznaje Marthcie, że chciałaby uprawiać własny ogródek i potrzebuje narzędzi. Wspólnie piszą list do Dicka, który ma dostarczyć odpowiedni asortyment.
Mary coraz swobodniej czuła się w posiadłości wuja Archibalda Cravena. Poznała również Dicka Sowerby’ego, który zaczął jej przekazywać swoją obszerną wiedzę na temat uprawy roślin i dbania o zwierzęta. Mary wyznała mu swój sekret dotyczący tajemniczego ogrodu. Oboje zaprzyjaźniają się i zaczynają wspólnie pracować przy pielęgnacji roślin. Dick zobowiązuje się nie mówić nikomu o sekrecie dziewczynki i dotrzymuje słowa, czym zdobywa jej zaufanie.
Mary poznaje w końcu pana Archibalda Cravena, wujka, który okazuje się mniej straszny i mniej szpetny niż w opowieściach. Zapewnia dziewczynkę o swojej sympatii oraz o tym, że może czuć się w jego domu i posiadłości swobodnie, kiedy ten wyruszy w kolejną długą podróż.
Mary w nocy idzie za odgłosem histerycznego płaczu, który słyszy po raz kolejny. Odnajduje w ukrytej komnacie Colina, syna pana Cravena. Chłopiec żyje w ukryciu, ponieważ jest schorowany i garbaty, a przynajmniej tak mu się wydaje. Nie cieszy się sympatią ojca, ma żal do zmarłej matki, a także jest przeświadczony o swojej rychłej śmierci. Targa nim często nieopanowany gniew, czym zraża do siebie przestraszoną i zażenowaną służbę domu. Dziewczynka pociesza go i obiecuje, że będzie go odwiedzać. Proponuje mu również wspólną pracę w ogrodzie, co miałoby poprawić stan psychiczny Colina. Ustalają, że będzie to ich wspólna tajemnica. Niedługo przyjaźń Mary i Colina staje się oficjalna, a chłopiec rozkazuje wszystkim domownikom, by dopuszczali ją do niego bez żadnych problemów. Pani Medlock godzi się, chociaż nie jest z tego zadowolona.
Nadeszła wiosna i Mary zaczęła dzielić swój czas pomiędzy pracę z Dickiem w ogrodzie i rozmowy z Colinem w jego pokoju. Pewnego razu doszło do kłótni, ponieważ przyzwyczajony do absolutnego posłuszeństwa Colin czuł się urażony tym, że dziewczyna nie przychodzi na każde jego zawołanie. Mary wygarnęła mu, że cała jego choroba wynika tak naprawdę z lęku przewrażliwienia, i że prawdopodobnie wcale nie grozi mu śmierć. Stał się natomiast zgryźliwy, egoistyczny i nie do wytrzymania na dłuższą metę. Rozstali się jednak w kłótni. W nocy jednak Colin dostał napadu gniewu, który rozzłościł dziewczynkę do cna. Poproszona przez pielęgniarkę o pomoc, wytłumaczyła Colinowi jasno, że wyobraża sobie jedynie swoją chorobę, ponieważ nic tak naprawdę mu nie dolega. Chłopak otrząsnął się z szoku, poczuł nadzieję na to, że jednak nie umrze i pogodził się z Mary.
Stan Colina poprawia się z dnia na dzień i w końcu dochodzi do jego spotkania z Dickiem, który robi na nim dobre wrażenie pokazując mu oswojone zwierzęta. Całą trójka w końcu wyprawia się również do zakazanego ogrodu, a widok jego wiosennego piękna, wyzwala w Colinie wolę życia i chęć powrotu do zdrowia. W czasie tych odwiedzin, dzieci zostają nakryte przez ogrodnika Bena, który z początku groźnie wypomina im złamanie zakazu pana Cravena. Jednak Colin używając swojego autorytetu ucisza go, a potem – urażony nazwaniem go „kaleką” – przy pomocy Dicka staje na własnych nogach czym doprowadza udobruchanego ogrodnika do płaczu. Colin próbował nawet nieudolnie pracować przy pielęgnacji roślin, a także posadził różę.
Z dnia na dzień w Colinie było więcej energii oraz chęci do tego, by ćwiczyć i próbować wrócić do pełnej formy fizycznej. Chciał zaskoczyć tym swojego ojca po jego powrocie z podróży. Zmusza go to do udawania przed resztą domowników, że wciąż jest chory i nieudolny, co z kolei przynosi dużo frajdy trójce dzieci. Cały czas pracują one dużo w ogrodzie i poznają matkę Dicka, która bardzo im sprzyjała.
Kobieta napisała również list do pana Archibalda Cravena, w którym poradziła mu rychły powrót do domu, który miałby go uszczęśliwić. Craven od dłuższego czasu przebywał w podróży, choć doznawał dziwnych metafizycznych wizji i snów na temat swojej zmarłej żony oraz syna. Pewnego dnia postanowił wrócić do Anglii. Po powrocie, ku swojemu wielkiemu zaskoczeniu, spotkał syna zupełnie zdrowego i szczęśliwego w towarzystwie przyjaciół. W dodatku ogród, który kochała jego piękna żona, dzięki dzieciom rozkwitał i napawał gospodarza szczęściem.