Tango jako obraz współczesnego świata

Autor: Grzegorz Paczkowski

Sławomir Mrożek potrafił nadawać swoim dziełom wymiar uniwersalny. Jego opowiadania można więc interpretować jako odnoszące się do ogólnej kondycji jednostek i społeczeństw, lecz także jako sportretowanie świata współczesnego. Dobrym tego przykładem jest najwybitniejszy dramat tego twórcy, pt. Tango. 

Tangu mamy do czynienia z obrazem rodziny, w której doszło do odwrócenia stron w tzw. „konflikcie pokoleń”. Seniorzy opowiadają się po stronie wolności obyczajowych, buntu przeciwko jakimkolwiek zasadom oraz wyzwolenia się ze społecznych konwencji. Najmłodszy przedstawiciel rodziny, Artur, jest studentem medycyny opowiadającym się za powrotem do tradycyjnych wartości i porządku. Nad tym konfliktem czuwa Edek, podejrzana persona spoza rodziny, mężczyzna niebezpieczny, który najpierw imponuje swoją naturalnością i siłą, a kiedy nadarza się okazja, wykorzystuje ją przeciw rodzinie – zabija Artura i przejmuje władzę w domu, nie spotykając się z najmniejszym oporem. 

Co mikrokosmos rodziny Artura może nam powiedzieć o współczesnym świecie? Wbrew pozorom bardzo dużo. Mrożek był twórcą zaangażowanym społecznie, dlatego dbał o to, by jego dzieła posiadały taki właśnie wymiar. Z Tanga można wywnioskować, że światem współczesnym rządzi nieprawdopodobny chaos jeśli chodzi o poglądy, pojęcia i wartości. Każde kolejne pokolenia pragnie wyzwalać się spod barier i ograniczeń narzucanych mu przez pokolenie starsze. Nie ma w tym nic złego, jednak prowadzi to do sytuacji, w której zaczyna brakować jakichkolwiek zasad. Dochodzi do kryzysu autorytetów, a pozbawione ich społeczeństwo zaczyna gubić się w poszukiwaniu jakiegokolwiek intelektualnego bądź filozoficznego punktu odniesienia. 

Najstarsze pokolenie dzieli się na tych, którzy poddają się rewolucji młodych i odnajdują się w pozornych braku porządku (babcia Eugenia) oraz na tych, którzy podporządkowują się nowej sytuacji, sprzeciwiają się jej wewnętrznie, lecz nie są w stanie nic zrobić (Eugeniusz). Pokolenie średnie to ludzie wciąż żyjący swoimi młodzieńczymi ideałami, niedostrzegający niebezpiecznych konsekwencji swojego podejścia do życia (Stomil i Eleonora). Najmłodsi zaś zaczynają tęsknić do porządku, ponieważ tracą jakikolwiek ideologiczny fundament. Ala jest przykładem młodej kobiety, która pogodziła się z tym, że jedyną jej wartością jest wartość cielesna, seksualna. Artur natomiast jest zrozpaczony anarchią w jego rodzinie, gdyż utrudnia mu ona naturalny rozwój wewnętrzny. 

Świat współczesny gubi się w nadmiarze. Nadmiarze niesprawdzających się idei, prowadzących do chaosu i zupełnego pogubienia. Ludzie nie wiedzą w co wierzyć. Wolność mylą z samowolką. Taki stan prowadzi tylko w jednym kierunku – aż do osunięcia się w kryzys władzy i w patologie z nim związane. Tango uświadamia nam, jak niedaleko jest od niewłaściwie zrozumianego braku ograniczeń jednostki do stworzenia solidnego gruntu pod totalitaryzmy, potrafiące wykorzystać najmniejsze pęknięcia i niepokoje społeczne.

Dodaj komentarz