Interpretacje wierszy i materiały do nauki
„Ocalony” to jeden z najbardziej znanych wierszy dotyczących przeżyć II wojny światowej autora. Pochodzi ze zbioru „Niepokój”, wydanego w 1947 roku. Wymowność obu tytułów ukazuje traumatyzm doświadczeń ludzi żyjących w tamtym czasie, takich jak powstańczy poeta Krzysztof Kamil Baczyński. Napisany zaraz po wojnie utwór rozlicza się z wpływem na psychikę osób, które ją przeżyły.
Wiersz „Sobota” jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych dzieł Andrzeja Bursy, głównie ze względu na swój komizm i ironię. Na scenę wchodzi buntownik, człowiek, który ma dość szarej rutyny PRL-u, a po ostatnim zdaniu, które jest powtórzone trzy razy, rzuca mikrofon na podłogę i zostawia widzów na chwilę refleksji.
„Pieśń III” autorstwa Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego jest częścią zbioru wierszy pod tytułem „Pieśni” wydanym w 1953 roku, a więc niedługo przed śmiercią autora. Z tego powodu przez wielu miłośników jego twórczości tomik ten traktowany jest jako swoiste podsumowanie dorobku i rozliczenie z przeszłością.
Tytułowa „koniugacja”, czyli odmiana czasownika przez osoby posłużyła Halinie Poświatowskiej jako pretekst do refleksji na temat przemijania. W wierszu poetka odmienia słowo „mijać”, które związane jest ze zbliżaniem się każdego człowieka do śmierci. Jest to motyw charakterystyczny dla twórczości Poświatowskiej, ponieważ poetka zmagała się z ciężką wadą serca, co odciskało piętno na jej twórczości.
Życie Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, niestety zbyt krótkie i tragicznie zakończone, naznaczone było niezmywalnym piętnem działań wojennych, co w nieunikniony sposób wpłynęło na jego artystyczny dorobek. Utwór Niebo złote ci otworzę stanowi jednak drobną iskierkę nadziei, że miłość może pokonać dramatyczne wspomnienia, odbudować przedwojenny świat, usunąć z oka metaforyczne bolesne szkło – nawet na zgliszczach wyrosnąć może piękne uczucie.
Tadeusz Różewicz to autor wierszy, dramatów, prozy oraz scenariuszy, członek pokolenia Kolumbów. Lament to dzieło pochodzące z tomu Niepokój i jest to jeden z najbardziej tragicznych utworów poety, szczególnie naznaczonym piętnem i okrucieństwem wojny.
Tren XI Kochanowskiego jest o tyle ciekawy, że osoba jego córeczki nie pojawia się bezpośrednio w treści. Tematem przewodnim jest cnota oraz filozoficzne refleksje, bunt skierowany przeciwko tej cesze. Objawy kryzysu wartości i wiary poety pojawiły się już w Trenie X, by w kolejnym utworze cyklu jeszcze bardziej przybrać na sile.
Satyry Ignacego Krasickiego, jednego z najważniejszych polskich twórców tego gatunku, wyróżniają się dbałością o język i prostotą, a jednocześnie dosadną treścią. Skupiał się on głównie na wypunktowaniu i ośmieszeniu wad ówczesnej szlachty. Jedną z bardziej znanych satyr jest Pijaństwo, czyli prześmiewczy dialog dwóch szlachciców.
Hymn do miłości Ojczyzny to utwór o wyjątkowym znaczeniu w polskiej literaturze – przyjmuje się, że stanowił on początek nurtu liryki patriotycznej. Utwór wzorowany był na dziele Arystotelesa, a w trakcie rozbiorów został uznany hymnem narodowym. Legenda głosi, że utwór został zainspirowany przedśmiertną mową żołnierza, którego potrącił powóz.
Jan Kochanowski w Pieśni XXV stworzył malowniczy, poetycki obraz natury oraz zawarł poruszające podziękowanie Bogu – od marnego człowieka względem wszechwładnego. Hymn w pełnej krasie ujawnia jego artystyczny kunszt. Poprzez zastosowanie rozlicznych, wymagających zręcznego pióra figur stylistycznych, nadał opisom przyrody barwnego, żywego wyrazu. W utwór, z uwagi na jego religijny charakter, wplecione zostały nawiązania do innych dzieł sakralnych, takich jak biblijny Psalm XVIII.
Omawiany Tren X stanowi rozważania Kochanowskiego dotyczące miejsca przebywania duszy jego córki Urszuli po śmierci. Zadaje on sobie trudne pytanie – nie tylko gdzie jest jego dziecko, ale także czy w ogóle jest. Szuka odpowiedzi, czy życie pozagrobowe w ogóle istnieje.
Jan Andrzej Morsztyn to pisarz epoki baroku, znany nie tylko z tworzenia własnych dzieł literackich, ale także z tłumaczeń na język polski. Był poetą dworskim – w życiu zajmował się polityką i dyplomacją, twórczość nie była jego głównym zajęciem, a większość utworów publikacji doczekała się dopiero po jego śmierci. Najsłynniejsze zbiory poezji Morsztyna Lutnia oraz Kanikuła. Ten pierwszy jest bardziej rozbudowany, składa się z ponad 200 wierszy, przede wszystkim erotyków. To właśnie z niego pochodzi sonet Do trupa.