„Krosienka” należy do nurtu literatury sentymentalnej, który wykształcił się w drugiej połowie XVIII wieku w opozycji do klasycyzmu. Autorem jest Franciszek Dionizy Kniaźnin – poeta żyjący w latach 1750-1807. Główny temat wiersza to miłość między dwójką młodych ludzi. W utworze pojawia się charakterystyczny dla sentymentalizmu motyw wsi i kultury ludowej.
Spis treści
Krosienka – analiza i środki stylistyczne
Utwór „Krosienka” należy do gatunku sielanki sentymentalnej. Oznacza to, że w wyidealizowany sposób przedstawia życie na wsi i wyraża tęsknotę za życiem w zgodzie z przyrodą. Wiersz należy do liryki bezpośredniej, ponieważ podmiot liryczny ujawnia się i mówi wprost o swoich uczuciach. Owym podmiotem jest zakochana dziewczyna. Świadczą o tym czasowniki w pierwszej osobie liczby pojedynczej („zaklaszczę”, „siędę”) oraz odpowiednie zaimki („mi”, „mnie”, „mój”, „mojej”, „ja”). Pod względem tematycznym można przyporządkować go do liryki miłosnej, ponieważ dziewczyna wyraża w nim swoje uczucia wobec ukochanego.
Wiersz ma regularną, harmonijną budowę. Składa się z siedmiu zwrotek, które mają po cztery wersy. Mają one na zmianę dziesięć i osiem sylab. Występują rymy krzyżowe (przeplatane), które nadają utworowi melodyjności.
Utwór Kniaźnina ma rozbudowaną warstwę stylistyczną. Zastosowane środki artystyczne służą przede wszystkim scharakteryzowaniu uczucia, jakim dziewczyna darzy Filona, a także stworzeniu sielankowego obrazu wsi. Utwór rozpoczyna się od apostrofy, którą podmiot liryczny kieruje do swojej matki („Darmo mi, matko, stawiasz krosienka”). Pojawia się także apostrofa do ukochanego („Filonie! na blask wzroku twojego w ręce z radości zaklaszczę”). Poeta wykorzystał metafory („Insza mnie teraz myśl wiedzie”, „On mojej duszy polowa!” bądź „Serce on moje zna jeszcze mało”), które w poetycki sposób wyrażają odczucia zakochanej.
Rozterki dziewczyny zostały oddane przy pomocy pytań retorycznych („Cóż go tak długo tam zatrzymało?”, „Kiedy twarz jego zaświeci?” oraz „Cóż to?”). Obecne są nacechowane emocjonalnie wykrzyknienia. Pojawiają się epitety takie jak: „przykre chwile”, „gość luby”, „koń siwy”, „moment miły”, „Filon przybyły”. Poeta wykorzystał przerzutnię, czyli przeniesienie części zdania do kolejnego wersu, a także inwersję, czyli szyk przestawny, który nadaje utworu wyjątkowego tonu. Ze względu na czas powstania wiersza zawiera on wiele wyrazów, które obecnie uznajemy za archaizmy np. „insza”, „spójźrzeli”, „siędę”.
Krosienka – interpretacja
Autorem utworu „Krosienka” jest oświeceniowy twórca Franciszek Dionizy Kniaźnin. Poeta tworzył utwory o tendencjach zarówno rokokowych jak i klasycystycznych, a około lat 80 XVIII wieku jego dzieła nabrały cech typowych dla sentymentalizmu. Jednym z takich utworów jest wspomniany wiersz „Krosienka”. Wyróżniki sentymentalizmu, które są obecne w wierszu to m.in. indywidualizm, dotykanie pierwiastka uczuciowego i nawiązywanie do kultury ludowej.
Tematem wiersza jest młodzieńcza miłość, która jest niezwykle silnym uczuciem. Utwór opowiada o wiejskiej dziewczynie, która tęskni za swoim ukochanym i go wypatruje. Matka dała jej polecenie, aby wytwarzała tkaniny na krośnie, zdrobniale określonym jako krosienka, jednak ona nie jest w stanie skupić się na tym zadaniu. Jej myśli zaprząta tylko Filon i ciągle wygląda przez okno, żeby zobaczyć czy nie nadjeżdża.
Miłość tej dwójki była miłością od pierwszego wejrzenia. Młodzi niezwykle szybko związali się ze sobą i chwile spędzone bez chłopaka są dla dziewczyny udręką. Nie wyobraża sobie ona życia bez niego. Targają nią różne rozterki. Zastanawia się dlaczego Filona tak długo nie ma, choć droga jest krótka. Gdy tylko słyszy nietypowy dźwięk, jak skrzeczenie sroki, wydaje jej się, że ukochany się zbliża.
W końcu, ku wielkiej radości dziewczyny, chłopak przybywa na szarym koniu. Ona nie chce jednak, żeby domyślił się, jak bardzo jest zaangażowana w ich relacje i że czekała na niego przez cały dzień, więc wraca do pracy i udaje zajętą. Miłość do Filona jest czymś świeżym, o czym świadczy fakt, że dziewczyna wstydzi się swoich uczuć, być może boi się, że chłopak ją zrani, a także przyznaje, że nie zna on jej serca.
Wydarzenia opisane w utworze rozgrywają się na wsi, dlatego tłem dla nich jest przyroda. Młoda kobieta wsłuchuje się w jej dźwięki. Wspomniany zostaje gaj, w którego drzewach dziewczyna wypatruje Filona, a także ptaki. Jest to typowe dla poetów sentymentalnych, którzy gloryfikowali bliskie kontakty z naturą i krytykowali cywilizację.
Podmiot liryczny, którym jest zakochana dziewczyna, doskonale oddaje ideał osobowy charakterystyczny dla sentymentalizmu. Twórcy tego kierunku byli zmęczeni prymatem chłodnego zdrowego rozsądku i wskazywali na to, że warto kierować się sercem, a uczucia są niezwykle ważne w życiu człowieka. Zwracali uwagę również na to, że człowiekowi znacznie bardziej sprzyja życie w otoczeniu natury, a nie miasta.
Utwór „Krosienka” pokazuje, że miłość młodych osób bywa niezwykle silna. Zakochani często nie mogą przestać myśleć o sobie nawzajem i chcą spędzać ze sobą każdą możliwą chwilę.