Czas, przemijanie i śmierć to nieodłączne elementy ludzkiego życia. Nie ma przed nimi ucieczki, ale jednocześnie wielu osobom trudno jest pogodzić się z tą perspektywą. Odejście oznacza bowiem porzucenie tego, co znane, co lubiane, co często stanowi cały sens istnienia. Każdy kolejny dzień przybliża człowieka do tego stanu, a upływ czasu wzbudza w nim przerażenie. Różne postawy wobec tej sytuacji można z powodzeniem zaobserwować w literaturze, między innymi w takich dziełach jak Księga Koheleta, „Portret Doriana Graya” Oscara Wilde’a, a także w wierszach „Jeżeli porcelana, to wyłącznie taka” oraz „Spieszmy się” księdza Jana Twardowskiego.
Księga Koheleta to klasyczny i podstawowy przykład realizacji motywu vanitas, który stał się bardzo popularny w średniowieczu, kiedy ludzie musieli sobie radzić z dużą śmiertelnością w społeczeństwie. Motyw ten mówi o tym, że wszystko, co człowiek ma w życiu, to marność, a gromadzone przez niego dobra materialne, pozycja i inne zasoby pewnego dnia przeminą, gdy przyjdzie po niego śmierć. Motyw vanitas udowadnia bowiem, że nic na świecie nie jest trwałe — wszelkie dobra materialne przeminą. Człowiek powinien zatem nie skupiać się na nich, lecz na swojej nieśmiertelnej duszy i zbawieniu, jakie ma osiągnąć po śmierci. Obietnica zbawienia, a także przypomnienie o nieistotności ziemskich spraw miały pomóc człowiekowi w oswojeniu się z perspektywą jego śmiertelności i w zmierzeniu się z tym, co nieuniknione, czyli właśnie ze śmiercią, która czeka każdego. Przypominano także o tym, że śmierć przychodzi po wszystkich, bez względu na ich pozycję społeczną i majątek — jest bowiem jedną z niewielu sprawiedliwych rzeczy na świecie. Dlatego też kładziono nacisk na dobre życie w zgodzie z religią i moralnością.
„Portret Doriana Graya” to opowieść o pragnieniu nieśmiertelności i wiecznej młodości, o przeciwstawieniu się przemijaniu i śmierci. Upływ czasu sprawia, że człowiek starzeje się, zmienia się jego wygląd, a ostatecznie umiera. Główny bohater powieści, tytułowy Dorian Gray, znalazł sposób, by przeciwstawić się takiemu naturalnemu porządkowi rzeczy. Uświadamia on sobie bowiem, że młodość i piękno to wartości chwilowe, które szybko przemijają. Wypowiada więc życzenie, w wyniku którego jego uroda pozostaje nienaruszona, a każdy rok życia i kolejny grzech odbija się zamiast tego na wyglądzie jego portretu. Po latach Dorian wciąż wygląda pięknie, ale jego portret przedstawia okrutnego, zepsutego starca. Ostatecznie doprowadza to Doriana do szaleństwa; niszczy on zatem portret i ginie, przywracając w ten sposób naturalny porządek świata. Dorian chciał uniknąć tego, co najbardziej ludzkie, a w efekcie portret pokazywał jego zepsutą duszę, która była przeciwieństwem pięknej, młodej twarzy.
„Jeżeli porcelana, to wyłącznie taka” to wiersz Stanisława Barańczaka o przemijaniu i o tym, że nic na świecie nie jest stałe. Poeta radzi odbiorcy, by nie przyzwyczajał się do niczego i nie gromadził cennych pamiątek, gdyż czas i okrucieństwo historii i tak wszystko to wymażą z powierzchni ziemi. Człowiek jest bowiem nieistotnym pyłem wobec świata i historii, a jego istnienie nie ma znaczenia — powinien być świadomy tego faktu. Powinien być nieustannie gotowy na zmianę i świadomy własnej śmiertelności. Poeta przestrzega przed przyzwyczajaniem się, przed zadomowieniem się na świecie, który pewnego dnia będzie trzeba bez wątpienia opuścić, niekiedy w prawdziwie tragiczny sposób.
„Spieszmy się” to wiersz księdza Twardowskiego, który przypomina o tym, jak krótkie i ulotne jest życie człowieka. Z tego powodu powinno się je wykorzystywać w każdej chwili i kochać swoich bliskich, ponieważ może ich zabraknąć szybciej, niż się nam wydaje. Człowiek powinien mieć świadomość własnego przemijania — nie po to, by się nim martwić, lecz by motywować się do dogłębnego i pełnego przeżywania swojego życia, cieszenia się nim oraz doceniania obecności bliskich mu osób.
Przemijanie, upływ czasu i śmierć bardzo często pojawiają się w literaturze. Ich przedstawienie może pomóc czytelnikom w oswojeniu się z myślą o tym, co nadchodzi, a także pokazuje, w jaki sposób ludzie z różnych epok próbowali sobie radzić z nieuchronnym odejściem.