Jednostka wobec zbiorowości – rozważ problem odwołując się do literatury dwóch wybranych epok

Autor: Grzegorz Paczkowski

Problem stosunku jednostki wobec zbiorowości, w której ta jednostka żyje, jest przedmiotem refleksji ludzkiej od zarania dziejów. Każdy z nas chce bowiem być jedynym i niepowtarzalnym indywiduum, lecz jest w nas również ogromna potrzeba akceptacji ze strony grupy. To tylko najprostszy przykład. Relacja ta była rozpatrywana i opisywana na przeróżne sposoby.

Jeden z nich przedstawił Adam Mickiewicz w Dziadach cz. III. Głównym bohaterem dramatu jest Konrad, poeta, wieszcz, jednostka wybitna, charakterystyczna dla epoki romantyzmu. Poglądy Konrada poznajemy w Wielkiej Improwizacji, czyli jego monologu. Mówi wówczas, że wrażliwość, którą go obdarzono, zmusza go do cierpienia za cały naród polski, który doznaje niesprawiedliwości w trakcie zaborów. Konrad równa się z Bogiem i pragnie wymusić na nim powierzenie sobie „rządu dusz”, czyli duchowego przywództwa nad narodem. Twierdzi, że dzięki temu będzie w stanie wzniecić w Polakach pragnienie wolności tak silne, że będą oni w stanie wyzwolić się spod jarzma zaborców. Konrad poświęca się w całości, nie chce niczego dla siebie, myśli tylko o narodzie, którego uwolnienie jest jego jedynym celem. 

Postawa prezentowana przez Konrada nieprzypadkowo określana jest mianem prometeizmu. Termin ten pochodzi od imienia postaci z mitologii greckiej – Prometeusza. Był on tytanem i według mitu, stworzycielem rodzaju ludzkiego. Stworzył on człowieka i bardzo mocno go pokochał, co jednak spotkało się ze sprzeciwem Zeusa, który bał się wzniecenia buntu przez istoty myślące. Prometeusz w tajemnicy wykradł z Olimpu ogień, by powierzyć go ludziom i nauczyć ich posługiwać się nim – człowiek był bowiem na początku istotną bezradną. Dzięki poświęceniu Prometeusza zyskali oni bardzo wiele cennych umiejętności. Zeus dowiedziawszy się o nieposłuszeństwie Prometeusza, kazał przykuć go do skał Kaukazu, a wielki sęp codziennie wydziobywał mu wątrobę, która odrastała co noc. Jak więc widać poświęcenie się jednostki w imię dobra i szczęścia zbiorowości zostało surowo osądzone i ukarane. Nie zmienia to jednak tego, że postawa Prometeusza była bardzo szlachetna. 

To tylko niektóre przykłady tego, jaki kształt może przybierać relacja jednostki z różnymi zbiorowościami. Każdy z nas samodzielnie musi ustalić tę relację w swoim życiu, gdyż człowiek bardzo potrzebuje życia w grupie. 

Dodaj komentarz